Wat hoopt Jens Franssen voor Syrië?

Jens Franssen is midden-oostenspecialist voor VRT Nieuws.

6 jaar bloedige burgeroorlog met meer dan 600.000 doden, miljoenen mensen op de vlucht, chemische wapens die zijn ingezet, terreurgroep IS, grootschalige martelingen, nietsontziende bombardementen met clustermunitie… de lijst met wanhoop voor Syrië is lang. Maar is er hoop, toch? Omdat het moet. Een vliegverbod, wat kleine lokale bestanden en regen, meer moet dat misschien niet zijn voor Syrië.

De macht in Syrië komt vandaag de dag uit een geweerloop. Wie wint of verliest wordt bepaald op het slagveld, niet aan een onderhandelingstafel in Zwitserland of in New York. Het regime van president Assad is nog enigszins georganiseerd, maar de andere spelers zijn dat al heel wat minder.

De honderden gewapende milities wisselen sneller van naam en wimpel dan voetballers van speelhelft. Dat betekent dat inzetten op grote allesomvattende vredesakkoorden maar weinig kans op slagen heeft omdat niet iedereen mee aan tafel zit, laat staan gebaat is bij zo’n akkoord.

Hopelijk zet de internationale gemeenschap dus maar snel in op kleine lokale akkoorden. Kleine duurzame bestanden die soms één dag rust en vrede brengen in een dorp, of een cluster van dorpen. Zodat burgers even wat herstellingen kunnen uitvoeren en boeren uit de omgeving hun koopwaar kunnen aanbieden.

Kleine lokale militieleiders winnen daarbij, want het verschaft hun eigen lokale achterban wat ademruimte. Niemand verliest. Zo’n bestand kan verlengd en uitgebreid worden. Als het al eens niet lukt is het ook maar een lokale mislukking. Honderden zo’n kleine bestanden kunnen wel het leven van duizenden Syrische burgers draaglijker maken. Gemengde teams van Russische, Iraanse, Japanse, Europese blauwhelmen zouden zo’n akkoorden kunnen faciliteren. België zou misschien zelfs een voortrekkersrol kunnen spelen, want compromissen sluiten dat kunnen we goed. Meteen worden regionale spelers mee in het vredesbad getrokken.

Allicht is een van de factoren die mee de revoluties in het Midden-Oosten in gang hebben getrokken wel de aanhoudende droogte die de regio, en zeker Syrië treft. Syrië is een land met miljoenen kleine boeren die afhankelijk zijn van de opbrengst van het land.

De oorlog in Syrië heeft het economische en sociale weefsel grotendeels verwoest. Zeker de industrie heeft grote klappen gekregen. Aanvoerlijnen, fabrieken, wegen, … verwoest of niet meer in gebruik.

Hopelijk komt de regen dus snel terug in Syrië. Niet eens een hevige bui op een enkele dag, of week, evenmin als een enkele natte maand met veel regen maar langdurig en gematigd. Meteorologisch gezien, met gemiddelde neerslagen die opnieuw weer zoals vroeger hoger liggen. Voor miljoenen Syriërs die vandaag afhankelijk zijn van voedselpakketten zou het een welkome zegen zijn dat hun lapjes grond opnieuw wat opbrengen. Dat de fruit en dadelbomen opnieuw veel vrucht dragen. Een beetje regen, elke dag. Daar zou Syrië erg wel bij varen.

En nu we toch aan het hopen zijn... Heel veel dood en verwoesting in Syrië komt uit de lucht. Het regeringsleger van president Assad bestookt rebellen, zonder daarbij teveel consideratie van burgers.

Ook Rusland doet dat overigens en levert ook nog eens materieel aan de Syrische luchtmacht. Turkije bestookt in Syrië dan weer af en toe stellingen van terreurgroep IS, maar vooral ook stellingen van Koerdische strijders. De Westerse coalitie bombardeert stellingen en strijders van terreurgroep IS. Ook daar vallen burgerslachtoffers bij. Burgers betalen daarbij dus een hoge prijs. Ze worden gebruikt als militaire pasmunt in de gevechten of soms zelfs ronduit als levende schilden bij militaire stellingen.

Hopelijk komt er dus een vliegverbod voor gevechtsvliegtuigen boven Syrië. Het zou allicht niet het einde betekenen van de gruwel in Syrië. De intensiteit van de vernietiging, de schaalgrootte van de aangerichte schade zou wel dramatisch afnemen. Omgekeerd evenredig zou de veiligheid van de Syrische burgers toenemen. De sleutel voor zo’n verbod ligt (helaas) in de Veiligheidsraad, waarin zowel Rusland als Amerika een vetorecht hebben.