Waarom Oekraïne de Krim - opnieuw - in het vizier neemt: ‘Duidelijke boodschap aan Rusland én het Westen’

“Een explosie in de stad Dzjankoj in het noorden van de tijdelijk bezette Krim heeft Russische Kalibr-kruisraketten vernietigd terwijl ze per spoor vervoerd werden.” Met die boodschap bevestigde het Oekraïense ministerie van Defensie gisterenavond laat de zware explosies waarvan beelden op sociale media waren opgedoken. Behalve de trein op het spoorwegknooppunt werden volgens lokale bronnen ook het locomotiefdepot, het stationsbeveiligingsgebouw, magazijnen en een winkel geraakt.

Oekraïne eiste de explosies niet zelf op en verklaarde enkel dat de ontploffingen “het proces van de Russische demilitarisering helpen verderzetten en het Oekraïense schiereiland voorbereiden op de toekomstige bevrijding” van de Russische bezetter. De Kalibr-kruisraketten zijn ontworpen “om af te vuren vanop schepen van de Russische Zwarte Zeevloot. Het bereik van een dergelijk wapen is meer dan 2.500 kilometer voor landdoelen en meer dan 375 kilometer voor zeedoelen”, klonk het nog in het Telegramkanaal van de belangrijkste inlichtingendienst van het ministerie van Defensie van Oekraïne.

Als het klopt dat er Russische kruisraketten zijn ontploft door de Oekraïense aanval, is dit volgens de BBC een “zeldzame” aanslag in de Krim, die in 2014 werd geannexeerd door Rusland.

Volgens de pro-Russische leider van de Krim, Sergej Aksjonov, viseerde Oekraine met de drone-aanvallen enkel burgerdoelwitten en konden alle drones uit de lucht gehaald worden door de luchtafweer in en rond de stad. Er raakte slechts één persoon gewond en er werden een aantal gebouwen, waaronder een school, een huis en een winkel, beschadigd door vallend puin, aldus Aksjonov nog. Hij drong er bij de bevolking op aan geen acht te slaan op “Oekraïense fake informatie”. De Russische staatstelevisie meldde dat er geen spoorweginfrastructuur werd geraakt. Wel zou de elektriciteit uitgevallen zijn in een deel van de stad.

Knooppunt

Toch wijst alles erop dat de aanval veel significanter is dan Rusland wil toegeven. Dzjankoj vormt samen met twee luchtmachtbases, eentje net ten oosten van de stad en een tweede acht kilometer ten zuiden van de stad, al lang een van de grootste Russische militaire concentraties van de hele Krim.

In de stad, 75 kilometer ten zuiden van de grens met de provincie Cherson, komen meerdere grote snelwegen samen. Bovendien vormt de stad ook het belangrijkste spoorwegknooppunt tussen de Russische landcorridor in het zuiden van het Oekraïense vasteland en de haven van de Sebastopol, waar de Russische Zwarte Zeevloot gelegerd is. Al maandenlang worden hier grote hoeveelheden militair materieel en mankracht naar het zuiden van Oekraïne getransporteerd.

De kans dat Russische kruisraketten hier passeren is dus groot, aangezien de andere treinverbinding tussen Rusland en Oekraïne via de vorig jaar gebombardeerde Krimbrug nog altijd verstoord is.

Chinese drone?

Voormalig kolonel en defensiespecialist Roger Housen noemt de uitleg van Kiev daarom ook “de meest plausibele”. “Dzjankoj is een belangrijk militair doelwit. Op de luchtmachtbasis ten zuiden ervan staan bijvoorbeeld veel Russische gevechtshelikopters die vandaaruit vertrekken om ingezet te worden aan het front. Bovendien heeft Oekraïne de voorbije maanden al vaker aangetoond dat ze in staat zijn om Russisch en bezet Oekraïens grondgebied, soms tot honderden kilometers achter het front, aan te vallen met drones.”

Op sociale media circuleren beelden van brokstukken van een van de drones die bij de aanval zou zijn gebruikt. Volgens militaire specialisten gaat het om een aangepaste Mugin-5- of SkyEye-drone van Chinese makelij die online te koop is voor een luttele 9.500 dollar. De drone kan een lading van 25 kilogram dragen en meer dan 7 uur in de lucht blijven. Mogelijk werd de drone nog aangepast met bijvoorbeeld gps-besturing voor precisie-aanvallen, zegt Housen.

Huzarenstuk

Een mysterie blijft wel hoe Oekraïne de aanval precies kon uitvoeren. Dzjankoj ligt op meer dan 130 kilometer van de Dnjepr, de rivier die sinds het Russische tegenoffensief van vorig najaar de natuurlijke frontlijn is tussen de Oekraïense en Russische troepen in de provincie Cherson. “Vergeet ook niet dat de Krim samen met Moskou een van de best met luchtafweer beveiligde plekken ter wereld is”, zegt Housen.

“De drones hebben dus waarschijnlijk erg laag boven de grond moeten vliegen om onder de radar te kunnen blijven. Vermoedelijk zijn de luchtmachtbases wel veel beter verdedigd dan de rangeerstations op sporen in de stad zelf, maar dan nog blijft het een huzarenstuk.”

Wat wel duidelijk lijkt, is dat Oekraïne op voorhand hulp uit het Westen heeft gekregen. Al is dat op zich niet nieuw. “Er verplaatst zich geen Russische tank, artilleriestuk of in dit geval trein zonder dat Kiev dat binnen enkele seconden weet”, zegt Housen. “AWACS-radarvliegtuigen langs de Oekraïense grens, drones in de Zwarte Zee, informatie via satellieten, informatie op de grond, ... Op alle mogelijke manieren verzamelen de Oekraïense bondgenoten uit het Westen en de militaire inlichtingendiensten van het land zelf in real-time alle mogelijke Russische bewegingen, die in één groot netwerk worden gestoken. In de militaire hoofdkwartieren wordt dan de afweging gemaakt of een aanval kans van slagen heeft en de moeite waard is.”

Boodschap

Mick Ryan, expert bij het Britse Center for Strategic and International Studies (CSIS), noemt de aanval om meerdere redenen significant, nog los van de timing net tijdens het bezoek van de Chinese president Xi Jinping aan Moskou. Niet alleen legt de vernietiging van de raketten druk op “Ruslands gelimiteerde voorraad”, maar “Oekraïne toont hiermee ook aan dat het ondanks de focus op de strijd om Bachmoet gewoon verder gaat met ‘diepe aanvallen' tegen Russische operationele en strategische doelwitten”, zegt hij in een eerste analyse op Twitter.

“Dat is belangrijk omdat het de Russen dwingt hun troepenconcentraties en defensieve stellingen op de Krim en elders te herdenken. Ook laat het de Oekraïners toe om inlichtingen te verzamelen over de Russische defensie op de Krim. Die informatie kunnen ze gebruiken bij toekomstige militaire operaties daar.”

Bovendien geeft de Oekraïense legerleiding met de aanval ook een belangrijke boodschap aan zowel Rusland als het Westen, denkt Ryan. Want hoezeer de twijfel bij de Oekraïense bondgenoten ook toeneemt dat het schiereiland misschien wel nooit meer in Oekraïense handen zal kunnen komen, voor Oekraïne is en blijft de regio uiteindelijk dé sleutel in de bevrijding van het hele land. “Aanvallen als deze maken duidelijk dat Oekraïne vast van plan is de Krim terug te nemen”, aldus Ryan.

Volgens hem zal deze aanval dan ook zeker niet de laatste zijn, integendeel. “Dit is een indicatie van hoe Oekraïne vaker dit soort aanvallen op de Krim zal kunnen uitvoeren als het meer grondgebied in het zuiden kan bevrijden. En als Oekraïne de Krim uiteindelijk onhoudbaar kan maken voor het Russische leger, helpt dat hen in hun strategie.”