Rusland boekt langzaam maar zeker terreinwinst in Bachmoet: ‘Je ziet het gezicht van de vijand, je gooit granaten naar elkaars ramen’

Een eenzame Russische soldaat strompelt over een spoor door een open veld. Plotseling doet een uitbarsting van geweervuur de modder om hem heen opwaaien. Hij kijkt even achterom, klaar om te vluchten, maar strompelt dan verder, het geweervuur in.

“Zie je wel? Hij draagt geen wapen”, zegt Jaroslav, een filmmaker in burger die nu een droneverkenningseenheid leidt die het incident filmde. “Hij is een graver”, voegt Jaroslav eraan toe, verwijzend naar de ongewapende mannen die Russische commandanten het Oekraïense vuur in sturen om loopgraven te graven en munitie te dragen. Conform het militaire protocol geven hij en andere soldaten die voor dit artikel worden geïnterviewd alleen hun voornaam of militaire bijnaam.

Het Russische leger werpt al meer dan twee maanden duizenden mannen in de strijd in een laatste poging om de Oost-Oekraïense stad Bachmoet en het omliggende gebied in te nemen. De campagne is meedogenloos en duur geweest voor beide partijen, maar vooral voor de Russen, ook al zijn ze steeds dichterbij gekomen.

Oekraïens president Zelensky heeft gezegd dat hij en zijn generaals vastbesloten zijn om stand te houden in Bachmoet en dat de slag de Russische strijdkrachten sterk doet slinken. En Oekraïense commandanten aan het front zeggen dat zij aanvoelen dat de Russische eenheden zijn uitgehold en zouden kunnen bezwijken bij een sterk Oekraïens tegenoffensief. Algemeen wordt verwacht dat die tegenaanval in het voorjaar plaats zal vinden, eens de beloofde westerse wapens zijn gearriveerd. Tot die tijd moeten de Oekraïners echter het hoofd bieden aan een meedogenloze tegenstander die steeds verder oprukt in een grimmige strijd in de frontlinies van de stad.

Psychologische schok

“Onze opdracht vanaf het begin van het jaar: ‘Houd Bachmoet vast tot begin april’, schrijft een Oekraïense scherpschutter van het Ajdar-bataljon, Stas Osman, op de berichtenapp Telegram. “De jongens rijden de stad binnen, maar alleen in gepantserde voertuigen. Het gevaar van zo’n actie kan niet worden overschat.”

Infanterie van de 3de aanvalsbrigade heeft de afgelopen drie maanden gevochten tegen golven van Russische soldaten rond Bachmoet, velen van hen voormalige gevangenen gerekruteerd door de particuliere militaire groep Wagner. Hoewel de gevechten dodelijk waren, was het ook een psychologische schok om de Russen hun dood tegemoet te zien gaan.

“In de eerste maand rukten elke dag, vijf tot zes keer per dag, groepen van 10 tot 15 mensen door de boomgrens op naar onze infanteriepositie”, vertelt de mediaofficier van de eenheid, die de codenaam Zmist gebruikt. “Ze worden gedood en ze komen opnieuw.”

“Psychologisch is het moeilijk, het is iets ongeziens”, zegt hij. “Onze jongens vragen zich af of ze drugs gebruiken. Hoe kunnen ze anders een gewisse dood tegemoet gaan terwijl ze over de rottende lijken van hun collega’s stappen? Je kunt een beetje gek worden.”

Gravers en dragers

Oekraïense verkenningseenheden gebruiken drones om Russische militaire bewegingen op te sporen en artillerievuur tegen oprukkende vijandelijke troepen te helpen coördineren. Door urenlang reeksen videobeelden van het slagveld te bekijken, hebben de soldaten de methoden en tactieken van Rusland kunnen bestuderen, waaronder het gebruik van gravers en dragers.

“Ze hebben een zeer goede taakverdeling”, zegt Jaroslav. “Sommigen graven alleen, anderen brengen munitie, nog anderen zijn schutters die elk afzonderlijk aanvallen.”

De Russen kunnen zich erg goed ingraven, voegt Jaroslav eraan toe. Zodra hun troepen oprukken, komen mannen met schoppen erachteraan en graven schuttersputjes en bunkers, terwijl anderen munitie naar voren dragen en in de gaten verstoppen. Jaroslav: “Al snel hebben ze een heel dorp.”

De Russische strategie wordt afgedwongen door anti-terugtrekkingseenheden, zeggen Oekraïense commandanten, zoals de video van de soldaat die op de Oekraïense kanonnen afstormde lijkt te laten zien. Toen hij onder vuur kwam te liggen, merkt Jaroslav op, keek de Rus om naar zijn eigen linies. Maar hij keerde niet terug, naar alle waarschijnlijkheid omdat Russische soldaten te horen krijgen dat ze zullen worden doodgeschoten of gevangengezet als ze zich terugtrekken.

Oekraïense commandanten zeggen dat ze dergelijke bevelen van Russische commandanten hebben gehoord via telefoongesprekken en ze zelfs hadden gezien in een document dat werd gevonden in de zak van een dode soldaat. Daarin werd gewaarschuwd dat desertie met executie werd bestraft.

De meeste Russen in de voorhoede van de strijd zijn recent gemobiliseerde troepen die minimale training hebben gehad, maar ze zijn goed in twee dingen, aldus Jaroslav: kruipen en zich ondergronds verstoppen. “Ze blijven kruipen”, zegt hij. “Zelfs als er kogels een meter boven hun hoofd vliegen, kruipen ze gewoon verder.”

De Russische manschappen verbergen zich overdag vaak in schuilholen om niet ontdekt te worden en kruipen ‘s nachts naar voren, vertellen de soldaten. Op een keer, aldus Jaroslav, veinsden de Russen in het schemerdonker een terugtrekking uit vooruitgeschoven posities. Maar toen Oekraïense troepen ‘s nachts een aanval uitvoerden, ontdekten ze gewapende Russen die klaar stonden in onopgemerkte schuttersputjes en schuilholen.

Twee wegen

Hoe archaïsch de tactiek ook is, ze heeft de Russische eenheden in staat gesteld stapsgewijs op te rukken en de twee wegen te bedreigen die Oekraïne gebruikt om zijn troepen binnen de stad Bachmoet te bevoorraden. Dat zijn de T0504, een asfaltweg die door de voorstad Ivanivske loopt, en de O0506, een kleinere landweg door Tsjromove naar Tsjasiv Jar.

In februari slaagden de Russen er bijna in Bachmoet te omsingelen. De troepen rukten op in een schaarbeweging, vielen aan vanuit het zuidwesten en noordoosten en bereikten soms de twee wegen.

Op 2 februari bliezen de Oekraïners een brug op over de T0504 toen de Russen vanuit het zuiden een deel van de weg innamen. Eind februari vernielden zij een brug op de Tsjasiv Jar-weg om de Russische opmars vanuit het noorden te stuiten.

Als de Russische troepen de hoofdweg hadden veroverd, hadden hun troepen Bachmoet kunnen omzeilen en snel kunnen oprukken naar de industriestad Kostyantinivka, aldus Oekraïense commandanten en functionarissen. “Verderop is er een hele keten van steden”, verklaart Mariana Bezoehla, plaatsvervangend hoofd van de veiligheidscommissie van het parlement, in een interview in de stad Kramatorsk. “Slovjansk, Kramatorsk, Droezjkivka en Kostyantynivka, al die steden, honderdduizenden mensen.”

Midden februari begonnen Oekraïense eenheden met een reeks geconcentreerde aanvallen om de Russen terug te dringen van de T0504-snelweg. De aanval kwam maar net op tijd, toen de Russische troepen ook de weg naar Tsjasiv Jar begonnen te naderen. Meer troepen werden ingezet om de Russische opmars daar af te slaan.

‘Ontsnapt aan de hel’

Ondertussen werden de gevechten in de stad heviger. Bezoehla reisde vorige week in het donker naar Bachmoet. “De stad is verwoest”, zegt ze. “Ik was ongeveer drie weken geleden in Bachmoet en zelfs sindsdien was het verschil erg groot.” Ze zegt dat de herrie van de gevechten constant was. “Er vinden voortdurend aanvallen plaats. Er zijn permanent straatgevechten en vliegtuigen die overvliegen, en het is griezelig, want de vliegtuigen zijn niet van ons.”

De gevechten hebben zich verplaatst van de kleine huizen aan de oostkant van de stad naar de woonblokken met meerdere verdiepingen in het centrum aan de overkant van de rivier. Toen ze op weerstand stuitten, sloopten de Russische troepen blok na blok met artillerie. Dat zegt Mamoeka Mamoelaschvili, de commandant van het Georgisch Legioen, een groep Georgische en andere internationale soldaten wier eenheden in de stad vechten. “Artillerie drukt ons terug”, zegt hij. “Ze vernietigen hele blokken.”

Een oorlogsveteraan, Jevhen Dykyi, die geïnterviewd werd op het regionale Oekraïense televisiekanaal First Western, citeerde een vriend die net was teruggekeerd uit Bachmoet: “Eindelijk ben ik ontsnapt aan de hel.” Dykyi: “Het is een gevecht van dichtbij. Je ziet het gezicht van de vijand, je gooit granaten naar elkaars ramen. De gevechten vinden plaats in huizen: het ene huis is van ons en het volgende huis van hen.” Vechten in de ruïnes van hoogbouw was niet makkelijker. “De ene ingang kan van ons zijn, de andere van hen.”

Hij citeerde een andere vriend van hem die in Bachmoet vocht: “We zijn niet zozeer moe van de gevechten, maar van de emotionele schommelingen. Het ene moment denken dat we nu allemaal heldhaftig zullen sterven en er geen uitweg meer is. Het andere moment is het dan weer: Nu zullen we ze breken, we zullen ze terugduwen. En die stemmingen wisselen elkaar meerdere keren per dag af.”

Bachmoet was een vleesmolen voor beide partijen, aldus Dykyi. Maar hij stond erop dat Oekraïne de stad zou vasthouden om Rusland te dwarsbomen. “Rusland is erg gevoelig voor symbolische dingen: symbolische nederlagen, symbolische overwinningen. En Bachmoet is een symbolische stad voor hen.”

Dykyi: “De grote Russische verliezen hebben nog geen explosie veroorzaakt in de Russische samenleving, maar resoneren wel erg binnen het Russische leger. En hoe langer deze waanzinnige verliezen - die volgens de soldaten uit de lagere en de middenklasse niet gerechtvaardigd zijn - doorgaan, hoe lager het moreel van het Russische leger zal zijn op het moment van ons tegenoffensief.”

_{© The New York Times}