Na afgelaste queer iftar: ‘Dit is geen voetbalmatch. Met politie voor de deur los je het geweld niet op’

Het moest een serene avond worden waarop leden van de islam en de lgbtqia+-gemeenschap samen het vasten konden doorbreken. Maar in plaats daarvan is de queer iftar in het Borgerhoutse cultuurhuis De Roma op vrijdag 31 maart, een week na de start van de vastenmaand ramadan, geannuleerd en in het oog van een (sociale) mediastorm beland.

In een gezamenlijke mededeling afgelopen dinsdag maakten het Borgerhoutse cultuurhuis en de Brusselse sociale organisatie Merhaba bekend dat ze hun event afblazen om veiligheidsredenen. “Voor sommige moslims die geen deel uitmaken van de lgbtqia+-community, gaat deze combinatie in tegen hun geloof”, klonk het. “Uit tal van signalen leiden we af dat we de ‘safer space’ niet kunnen garanderen.”

Over uit welke hoek de ‘signalen’ kwamen, blijft de organisatie vaag. Al rezen woensdag de vermoedens dat de bedreigingen vanuit de moslimgemeenschap zelf kwamen. Maar dat bevestigen zou alleen maar in het voordeel van extreemrechts werken, lijkt de vrees.

Ook schrijver Hind Eljadid, zelf queer en moslim, is bang dat de commotie tot een discussie tussen de ‘queer’ en ‘hetero’ moslimgemeenschap herleid zal worden. “Terwijl het echt niet over de volledige gemeenschap gaat”, zegt ze. “Er is een groot verschil tussen moslims en islamisten, zoals Jaouad Alloul zegt. Laten we op basis van die kleine minderheid niet vergeten dat er een hele grote groep moslims is die de houding ‘leven en laten leven’ aanneemt.”

‘Waarom Pride nodig is’

Tegelijk is het verkeerd om te ontkennen dat uit de kast komen als moslim vandaag negatieve gevolgen kan hebben. In een onderzoek van het Berlijnse Centrum voor Sociale Wetenschap (WZB) in 2015 bij 1.200 moslims in België, antwoordde 60 procent dat ze geen homoseksuele vrienden willen.

“Homohaat bestaat niet alleen in de islam,” nuanceert Eljadid, “maar in religieuze conservatieve en extreemrechtse gemeenschappen in het algemeen. We leven vandaag nog niet in maatschappij waar iedereen zichzelf kan zijn. Incidenten zoals deze laten zien waarom events zoals Pride nog nodig zijn.”

Voor de deelnemers van de queer iftar, maar evengoed voor alle leden van de lgbtqia+-gemeenschap, stoppen de bedreigingen niet aan de deur van een event. Uit een recente bevraging van het UZ Gent en Transgender Infopunt bleek dat een op drie van de lgbtqia+-personen de voorbije twee jaar slachtoffer was van fysiek geweld. Meestal vond de agressie plaats in het openbaar. In dezelfde bevraging gaf een op de vier aan dat de dader tot een etnisch-culturele minderheidsgroep behoort.

“Het is heel belangrijk dat moslims uit de lgbtqia+-community een plek hebben waar ze zich niet hoeven te verstoppen en beide aspecten van hun identiteit kunnen vieren”, zegt Eljadid. “Maar iftar is geen voetbalmatch. Met politie voor de deur los je het geweld niet op. Ik snap dat de organisatie een stapje terugzet op het moment dat die veiligheid in gevaar komt.”

Ook muzikant, auteur, theatermaker en lgbtqia+-activist Jaouad Alloul zegt niet verbaasd te zijn dat het event uiteindelijk geannuleerd moest worden: “Ik zag de aankondiging en hield mijn hart al vast. Ik hoopte dat het kon doorgaan, maar sociale media zijn een enorme echokamer. De queer iftars die al eerder georganiseerd zijn, waren altijd in gesloten kring.”

‘Wat we net niet willen’

De annulering van het evenement bracht veel reacties teweeg. Vlaams minister van Gelijke Kansen Bart Somers (Open Vld) beloofde op Twitter te “kijken wat we kunnen doen om de iftar toch te kunnen laten doorgaan”. Ook de politiezone Antwerpen bood haar hulp aan. Zij waren naar eigen zeggen op de hoogte van het evenement, maar hadden nog geen politionele adviezen overgemaakt. “We volgden het op en zouden samen met de cel diversiteit ervoor zorgen dat het veilig zou kunnen verlopen”, zegt de politiewoordvoerder.

Maar nog voor de politie haar advies kon overmaken, besloten de organisatoren dus zelf al de stekker uit het event te trekken. Ook na de annulering blijven ze extra beveiliging weigeren. “Iftar moet een gezellig samenzijn zijn in een veilige context”, klinkt het in een tweede gezamenlijke reactie aan HLN. “Met politie aan de deur creëer je geen safer space. Het jaagt misschien zelfs schrik aan, dan creëren we wat we net níét willen.”

Verder behield De Roma zich woensdag van commentaar. Ook Merhaba wou maar heel beperkt reageren in een interview met De Standaard. “Er zijn ook fysieke bedreigingen geuit”, bevestigen de medewerkers. “Het is heel pijnlijk en teleurstellend. Dit raakt ons echt, we moeten hier nog even van bekomen.”

Ook in het Vlaams Parlement zorgden de gebeurtenissen woensdag voor meningsverschillen. Hoewel alle partijen, behalve het afwezige Vlaams Belang, de haat tegenover queer moslims veroordeelden, riepen Groen en PVDA op om vooral naar de wensen van de betrokken organisaties te luisteren. Open Vld, cd&v en N-VA benadrukten dan weer dat ze het event toch willen laten doorgaan.

“De reactie van politici is een beetje opportunistisch”, zegt Alloul. “Jeugdwerkers die gesprekken wilden hebben met leden van de gemeenschap, kregen er lang het geld niet voor. Nu willen politici hier vooral hun eigen populariteit mee verbeteren.”