Wie is Sanna Marin, de jongste Europese premier ooit? ‘Ze heeft minder kapsones dan de gemiddelde premier’

Ze gidste haar land door de coronapandemie en loodst het sinds de Russische invasie van Oekraïne als kandidaat-lid het westerse defensiegenootschap NAVO binnen. Toch focusten tabloidkranten liever op foto’s van haar dansfeestjes. Finland zal na de opvallende doortocht van Sanna Marin, met haar 37 jaar nog altijd de jongste premier van Europa, nooit meer hetzelfde zijn. Zelden drukte een jonge moeder zo’n onuitwisbare stempel op een regeerperiode, al riskeert ze daar door de groeiende staatsschuld niet voor beloond te worden bij de verkiezingen van 2 april.

“Sanna Marin is door de noodsituatie tijdens de pandemie en de oorlog in Oekraïne een premier geweest van buitengewone tijden”, zegt professor politicologie Teivo Teivainen (Universiteit Helsinki). “Haar nalatenschap is ook dat ze door haar persoonlijkheid meer internationale aandacht voor ons land heeft gewekt dan veel van haar voorgangers.”

Marin staat symbool voor een generatie­wissel die de Finse grenzen overstijgt. Ze bewees dat je ook als jonge moeder – haar dochter Emma Amalia is nu 5 – premier kunt zijn. Teivainen: “Je kunt haar in die zin vergelijken met de recent afgetreden Nieuw-Zeelandse premier Jacinda Ardern, die net zoals zij het moederschap combineerde met regeren. Marin wekte hier ook bewondering omdat ze geen elite­achtergrond heeft. Haar eerste job was er een als kassierster. Ze werkte zichzelf na haar studie administratief beheer aan de Universiteit van Tampere op in de politiek, tot ze al op haar 34ste transportminister werd, en kort daarna in 2019 al premier. Haar verdienste als partij­leider is dat ze haar sociaaldemocratische partij, die een ouder kiespubliek aantrok, weer aantrekkelijk maakte bij de jeugd.”

Regenboogkind

Dit succes is ook de Vlaamse sociaaldemocraten niet ontgaan. Vooruit-voorzitter Conner Rousseau ging haar daarom al enkele keren ­opzoeken. “Met haar sociaal-economisch ­programma, haar onderwijs- en gelijkekansenverhaal, weet ze zeer goed jonge mensen te ­bereiken.” Haar uitstekend begrip van sociale media is daar mede een verklaring van. “Ze beheert haar sociale media nog steeds zelf”, weet Rousseau. “Zo blijft ze gewoon zichzelf en houdt ze een vinger aan de pols van wat leeft in de samenleving.”

Rousseau noemt haar ‘een indrukwekkende persoonlijkheid om bij te zijn, omdat ze heel zelfzeker is maar op een sympathieke manier’. “Ze weet heel goed wat ze wil. Ze laat zich nooit doen door een tegenargument en gaat voluit voor haar eigen verhaal. Make your choice, love your choice, zegt ze altijd. Dat werkt ook inspirerend voor ons.”

Als linkse politica noemt Rousseau premier Marin ‘pragmatisch-ideologisch’. “Ze heeft een duidelijke visie over betaalbaar onderwijs, over klimaat, over jobs, over welzijn en gezondheidszorg. Ze moet tegelijk als kingmaker van haar coalitie altijd op zoek gaan naar beleids­akkoorden. Ze gaat prat op goed bestuur.”

Een concreet voorbeeld van een beleidsmaatregel waar Rousseau ook voor zijn partij een voorbeeld aan nam, zijn de Finse schoolmaaltijden. “We bezochten samen wat scholen in Helsinki. Alle kinderen krijgen er een gratis middagmaal. Ze maakte ook de kinderopvang goedkoper en variabel volgens het inkomen van de ouders. Zelf betaalt ze het hoogste tarief, en ook dat is slechts rond de 200 euro – een groot verschil met hier. Als ik uitleg dat de Vlaamse onderwijsminister Ben Weyts (N-VA) vindt dat ouders zelf verantwoordelijk moeten zijn voor het eten van hun kinderen, dan reageert ze daar heel fel op. Finland is net zoals wij een kenniseconomie en ze noemt het niet meer dan logisch dat je in gelijkekansenonderwijs publiek geld investeert.”

Rousseau looft ook haar regeerstijl. “Toen ik een paar keer in haar auto meereed, viel het me op dat ze altijd heel los en gewoon omgaat met haar medewerkers. Ze heeft minder kapsones dan de gemiddelde premier, denk ik.” Ook bij haar kiezers slaagt ze er volgens hem in om geen klassiek politiek imago te hebben. “Ze blijft eigenlijk heel apolitiek door steeds gewoon haar eigen ding te doen. Ze gaat naar de fitness, blijft leuke dingen doen met haar echtgenoot en dochtertje, en gaat in de zomermaanden naar muziekfestivals.”

Marin schuwt ook de controverse niet om te tonen dat ze zich in haar vrije tijd wil blijven amuseren zoals elke burger, getuige daarvan de beelden van een wild dansfeestje dat in de zomer van vorig jaar de Finse oppositie in de gordijnen jaagde, maar wereldwijd sympathie opwekte. Ook Amerikaans Congreslid Alexandria Ocasio-Cortez riep haar aanhang toen op te ‘dansen zoals Sanna Marin’. Rousseau: “Ze had eerder zogezegd ook een beetje te veel bloot getoond op de cover van een magazine (een fotoshoot in een stijlvolle blazer zonder hemd, in oktober 2020, red.), maar voor haar toonde ze zo zichzelf te kunnen zijn als vrouw. Ze zegt: dit ben ik, dit is wie ik ben. Dit soort authenticiteit vind ik ook een voorbeeld.”

Marin is er trots op dat ze in een ‘regenboogfamilie’ werd opgevoed door twee vrouwen, nadat haar moeder een lesbische relatie begon na de scheiding van haar vader op jonge leeftijd. Ook deze openheid leverde haar electoraal meer voor- dan nadelen op. Teivainen: “Haar linkse regering krijgt meer steun van Finse vrouwen, terwijl de rechtse oppositie onder haar kiezers meer steun van mannen heeft.”

Gaskraan dicht

Ook internationaal maakt Marin indruk door haar directe stijl. “Ze is confronterender geweest tegenover Rusland of China dan Finse politici dat doorgaans zijn”, zegt politicoloog Teivainen. Zo draaide ze de kraan met Russisch gas onverbiddelijk dicht, wat ze kon omdat het land daar slechts voor 5 procent van de stroombevoorrading afhankelijk van was dankzij een diverse energiemix.

Marin bezocht Oekraïens president Zelensky ook al twee keer in Kiev, ondanks de risico’s. Het aankomende NAVO-lidmaatschap van Finland, na decennia van neutraliteit, is een gamechanger voor het land dat een grens van 1.340 kilometer met Rusland deelt.

Toch zorgt dat in Finland niet voor discussie in de kiescampagne, zegt gewezen Fins premier Alexander Stubb, wiens centrumrechtse Nationale Coalitiepartij (KOK) met hun kandidaat-premier Petteri Orpo nu op voorsprong ligt in de peilingen. “Alle partijen, behalve een klein-linkse formatie, stemden voor NAVO-toetreding. Dit heeft ook geen grote impact op het begrotingsdebat omdat we omwille van Rusland al meer uitgaven aan defensie dan de meeste NAVO-lidstaten”, zegt Stubb. “Door de aankoop van 64 F-35-gevechtsvliegtuigen (vorig jaar gefinaliseerd onder premier Marin, red.) komen we boven de NAVO-norm uit om 2 procent van het bbp aan defensie te spenderen. Finland telt ook 900.000 reservisten. We zullen als een van de grootste legers meer veiligheid bijdragen aan de NAVO dan dat we er zelf een beroep op moeten doen.”

Het thema dat wel voor debat zorgt over ­Marins regeerperiode, is volgens Stubb de ­algemene staat van haar overheidsfinanciën, vooral door de uitgaven tijdens de pandemie. “Het schuldenniveau ging de voorbije vier jaar omhoog met 40 miljard euro. Omdat intussen de intrestvoeten ook stijgen, zorgt dit voor budgettaire problemen”, zegt Stubb. “Het politieke debat gaat nu niet zozeer over besparingen maar vooral over de indexering. Werkloosheidsuitkeringen stegen onder haar regering met 7 procent, maar salarissen slechts met 3 procent. Discussie hierover is een voorbeeld hoe deze verkiezingen gaan om linkse dan wel rechtse begrotingskeuzes.”

Europese topjob?

Zoals de kaarten nu geschud zijn, liggen er nog drie partijen op koers om op 2 april te winnen. Oppositiepartij KOK ligt op kop in de peilingen met 20,8 procent, gevolgd door Marins SDP en de rechts-populistische Ware Finnen met elk 19,3 procent. Kleinere partijen volgen op een afstand. De volgende coalitie zal wellicht gevormd worden tussen KOK en SPD, of KOK en de Ware Finnen. De grootste partij levert de premier. De kans bestaat dus dat Marin zichzelf niet kan opvolgen.

Als haar partij terug in de regering stapt maar tweede viool moet spelen, ziet politicoloog Teivainen haar passen voor een ministerpost. In dat geval zou ze een internationale positie ambiëren. Ze wordt volgens Teivainen door haar internationale allure bij de Europese sociaaldemocraten nu al getipt voor een Europese topjob. “Mogelijk wordt ze zelfs de kandidaat-Commissievoorzitter van de Europese S&D in de volgende Europese verkiezingen.”

“Een internationale positie hoop ik voor haar op zijn minst”, zegt Rousseau. “Wat haar volgende functie ook wordt, ze speelt in Europa sowieso een belangrijke rol voor ons. Ze heeft alleen al op Instagram 1 miljoen volgers, onder wie veel jongeren uit allerlei lidstaten – een reden te meer voor de Europese sociaaldemocraten om haar Europees uit te spelen.”