Is het uur op je smartphone of laptop altijd correct?

Vroeger bepaalde de stand van de zon de tijd, maar sinds de opkomst van de trein werden er tijdszones in het leven geroepen. Hierdoor zag ook de universele kloktijd het levenslicht. Vandaag wordt die tijd wereldwijd gebaseerd op de UTC – de ‘Coordinated Universal Time’. Deze opvolger van het Greenwich-model stelt af op de atoomklok. Deze klok, die meestal het element cesium bevat, maakt op zijn beurt weer gebruik van trillingen die een zekere frequentie uitdragen. Die golven zijn zodanig gedetailleerd dat ze de basis van onze tijdrekening vormen.

Onze gsm’s, computers en andere digitale toestellen zijn dan weer gekoppeld aan het extreem nauwkeurige NTP. Dit ‘Network Time Protocol’ zorgt ervoor dat de tijd steeds correct verspreid wordt van pc tot pc op basis van die atoomklok. Wekkers en andere radiografische klokken functioneren, zoals de naam al aangeeft, dan weer aan de hand van een radio- of gps-signaal. “Maar uiteindelijk is er altijd wel een (on)rechtstreekse link met de atoomklok”, weet Jop Reyntjes van clocks.world. “Ook eeuwenoude kerkklokken zijn intussen meestal verbonden aan een pc met NTP of werken radiografisch.”

“Zolang jouw digitale klok of wekker echter een soort computer is of een radiosignaal kan opvangen, zal het uur bij problemen zoals een lege batterij na een tijdje weer vanzelf gesynchroniseerd worden met het basisprotocol”, aldus Reyntjes. Bezit jij nog een ouderwetse wekkerradio of wandklok? Dan is de kans groot dat die werkt op een kwartssysteem dat de trillingen in het ingebedde kwartskristal telt. Een vrij betrouwbare techniek, maar bij een afwijking zal je toch manueel aan de slag moeten. Tot slot zijn er ook goedkope toestellen met stekker die zich voor hun tijdrekening enkel en alleen op het stroomnetwerk baseren. “Dat heeft een zekere frequentie, en een miniscule wijziging heeft al effect op hoe snel jouw klok loopt”, weet de expert.

Niet onlogisch dus dat mensen soms eens in de war raken. Vorig jaar telde Telecomoperator Proximus nog bijna 150 000 oproepen naar de sprekende klok; wat neerkomt op ruim 12.000 oproepen per maand of iets meer dan 400 per dag. “De cijfers zitten wel al een hele tijd in dalende lijn”, vertelt woordvoerder van Proximus Haroun Fenaux. “In 2004 telden we nog 6.000 oproepen per dag, tien jaar later nog ‘maar’ 1.000. Zolang de dienst - die eveneens met het NTP is gesynchroniseerd - wordt geraadpleegd, zullen wij ze echter blijven aanbieden aan het tarief van een lokaal gesprek.”

Proximus bezit geen studie over het type bellers, maar stelt wel vast dat 75 producent van de oproepen naar dit nummer 078/05.12.00 van vaste toestellen komt. “De data waarop we onze klok een uurtje moeten voor- of terugdraaien, staan immers al in onze pc’s en gsm’s voorgeprogrammeerd. Verder merken we een duidelijke piek op bij de overgang van winter- naar zomertijd en omgekeerd. Zo registreerden we het afgelopen jaar 25 à 30 procent meer oproepen dan gemiddeld in de maanden maart en oktober.”

“Ja en nee. Theoretisch bevat een dag 24 uur, maar eigenlijk zit ook daar variatie op door onder meer de ellipsvormige baan die de aarde om de zon draait”, neemt Jop Reyntjes weer over. “Een dag kan van een ander verschillen met 30 seconden, waardoor je op een jaar tijd wel tot een kwartier kan voor- of achterlopen op de zon. De tijd die wij hanteren is dan ook eerder een gemiddelde.”

En dan is er ook nog zoiets als schrikkelseconden. “De aarde had de laatste decennia de neiging om steeds langzamer te gaan draaien. Hierdoor worden de dagen langer – een kwestie van microseconden.” Ter compensatie van dit verschil wordt er om de zoveel tijd een seconde aan onze UTC toegevoegd. “Tot nu toe hebben we dat al 27 keer gedaan sinds het jaar 1972 – de laatste keer viel op 31 december 2016.” Wedden dat je er niet veel van heeft gemerkt?

Lees ook:

GETEST. Is een kussen van Ikea even goed als een van Tempur? Neuroloog geeft advies bij het vinden van het perfecte hoofdkussen (+)

Lijkt de tijd echt sneller te gaan wanneer we ouder worden?

Wil je goed slapen? Dit moet je volgens experts wel en niet doen: “Een klein lampje in je slaapkamer kan je slaap al verstoren” (+)