Is er nog hoop voor de Fransen?

Steven Decraene toert voor VRT Nieuws een paar weken door Frankrijk. Vanaf vrijdag 14 april begint zijn reportagereeks in ‘Het Journaal’ en op deredactie.be over de Franse verkiezingen. Te volgen ook op Twitteraccount @stevencraneTV en de Facebookpagina Steven Decraene.

Is er nog hoop voor de Fransen? Als je het nieuws van de jongste maanden volgt, is er op het eerste gezicht weinig reden tot optimisme: een permanente terreurdreiging, een hoge werkloosheid, politieke schandalen en een oeverloze discussie over wat het betekent om Frans te zijn.

In verschillende debatprogramma’s op televisieprogramma’s raken professoren, opiniemakers en andere grote geesten het niet eens wat de begrippen liberté, égalité en fraternité vandaag nog precies inhouden. Kortom, je voelt aan alles dat het land zich op een kruispunt bevindt. Een scharniermoment met als enige zekerheid dat er straks op 7 mei een nieuwe Franse president zal zijn.

Laten we in elk geval hopen dat de interesse voor de politiek niet volledig dood is. Die kans bestaat, want nagenoeg alle Fransen die ik de afgelopen weken sprak, hebben er genoeg van. Genoeg van de beloftes die politici maken maar die niet ingelost worden, genoeg van de schandalen waaruit blijkt dat de eigen portefeuille belangrijker is dan het algemeen belang, genoeg van alles wat hun leven onvoorspelbaar maakt. “C’est la catastrophe”, “ce sont tous des voleurs”, “je n’ai plus d’espoir dans la politique”…

Hoe meer het debat tussen de presidentskandidaten in de aanloop naar de stembusslag opleeft, hoe minder de man in de straat er wakker van lijkt te liggen. Zeker het politieke debat in Frankrijk blijft een sport op zich en iedereen heeft zijn mening snel klaar, maar er zijn weinig Fransen die geloven dat een nieuwe president hun leven ten goede zal veranderen.

De gevolgen voor Frankrijk en voor Europa kunnen nochtans enorm zijn. Bij een lage opkomst voor de verkiezingen, groeit de kans dat het Front National van Marine Le Pen wint en een referendum uitschrijft over de toekomst van Frankrijk binnen de Europese Unie en de euro. Wat als een relatief nieuw politiek fenomeen als Emmanuel Macron president wordt zonder dat hij een grote partij achter zich heeft? Kan een president echt functioneren zonder dat hij straks een parlementaire meerderheid heeft? Is het systeem van een president met zo veel uitvoerende macht werkbaar in een parlementair stelsel. Vragen waarop het antwoord wellicht zal verzinken in meer woorden en amper gelezen opinies.

De verwachtingen zijn hoog, vooral bij de presidentskandidaten, minder bij de kiezers. Zij geloven amper nog dat een president de wereld kan veranderen. Niet de economische wereld met haar eigen wetmatigheden, maar ook niet meer hun eigen leefwereld. Te veel gehoord, te veel geloofd, te veel ontgoocheld. Sommigen zijn de politiek zo beu dat ze speciaal blanco gaan stemmen, en dat in een land zonder stemplicht. Faut le faire, zeggen ze zelf. Als er één gevoel overheerst, is het toch wel angst. Angst bij intellectuelen en de hogere middenklasse dat deze verkiezing drastische gevolgen kan hebben voor hun land. Na de brexit en Trump een onbestuurbaar Frankrijk, nee, daar hopen ze niet op, maar daar zijn ze wel bang voor.

Als journalist hoop je altijd om op de eerste rij te staan als er geschiedenis geschreven wordt. Je wil erbij zijn als er zich werkelijk historische gebeurtenissen afspelen. De Franse presidentsverkiezingen beloven die verwachtingen in te lossen. Met kandidaten die elk op hun manier uniek en omstreden zijn. Voor het eerst bestaat ook de kans dat in de tweede en beslissende ronde twee kandidaten tegenover elkaar staan die niet tot een van de grote traditionele politieke families van links of rechts behoren.

Als Marine Le Pen het tegen Emmanuel Macron zou opnemen, dan krijgen we een primeur. Ofwel de eerste vrouwelijke president ofwel de jongste president ooit in Frankrijk.