Intersekse Coralie (29) belandde in rolstoel na onnodige operatie, jaren later wordt ziekenhuis veroordeeld: “Ik ben jammer genoeg geen alleenstaand geval”

“Ze hebben me onder druk gezet en gemanipuleerd. Chirurgie werd voorgesteld als de ultieme oplossing. Wilde ik een toekomst hebben als vrouw, dan móést ik die operatie ondergaan.” Aan het woord is Coralie Smeers, een twintiger uit Tubeke, op de taalgrens in Waals-Brabant. Coralie is interseks. Dat wil zeggen: geboren met geslachtsdelen of -kenmerken die niet klassiek mannelijk of vrouwelijk zijn. Specifiek heeft ze het MRKH-syndroom, dat zich uit in het gedeeltelijk of geheel ontbreken van vagina en baarmoeder. Coralie ontdekte de aandoening toen ze vijftien was, haar maandstonden uitbleven en ze naar de dokter stapte. Ze kwam terecht in het Universitair Kinderziekenhuis Koningin Fabiola in Laken. Daar werd haar die operatie opgedrongen, zegt ze. Met vaginoplastie zou een vagina geconstrueerd worden.

“Mijn aandoening had nochtans geen effect op mijn gezondheid. Maar ik kende nog niets van seksualiteit. Ik had nog nooit een amoureuze relatie gehad. Ze deden mij geloven dat de vrouwelijke seksualiteit bestond uit de mogelijkheid om gepenetreerd te worden. Het zou een risicoloze operatie worden.” Maar er kwamen complicaties. Vervolgoperaties, lange ziekenhuisopnames, ondraaglijke pijn. Uiteindelijk kwam Coralie in een rolstoel terecht.

“Voor hen was ik een interessante casus”, zegt Coralie vandaag over de dokters in het Fabiolaziekenhuis. “Ze hebben mijn lichaam gebruikt voor een experimentele operatie.” De jonge vrouw stapte naar de rechter. Vorige maand veroordeelde het Brusselse hof van beroep het ziekenhuis. “Het medisch team heeft nooit uitgelegd aan Coralie Smeers dat ze perfect kon leven zonder vagina”, zegt het arrest. “Het was voorbarig om over te gaan tot zo’n zeldzame, zware en complexe ingreep. En op zijn minst was het noodzakelijk om psychologische ondersteuning te bieden, wat niet gebeurd is.”

Nieuwe wet

Momenteel bestaat er geen specifieke regelgeving rond de behandeling van minderjarige intersekse personen, zegt professor recht en diversiteit Pieter Cannoot (UGent), die doctoreerde op de rechten van LGBTQI+-personen. “Daarom gaat men in dit arrest voort op algemene regelgeving. Met name op de vraag of de artsen zich hebben gedragen als een redelijke en zorgvuldige arts, en of de betrokkene voldoende werd geïnformeerd over haar toestand en behandelopties.”

De federale regering werkt nu aan zo’n wettelijk kader. Minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) en staatssecretaris voor Gendergelijkheid Sarah Schlitz (Ecolo) zullen dit najaar een wetsontwerp indienen. “Het zal niet meer mogelijk zijn om een ingreep uit te voeren bij een intersekse minderjarige, zonder de uitdrukkelijke toestemming van die minderjarige”, zegt Magda De Meyer van het kabinet-Schlitz. “Een jeugdpsychiater moet de oordelingsbekwaamheid van de minderjarige evalueren. Daarnaast willen we ook het recht op psychologische ondersteuning in de wet schrijven.”

“Ik heb vaak het gevoel gehad dat ik niet gehoord werd”, zegt Coralie. “Maar ik ben opgelucht dat het gerecht oordeelt dat de operatie die mij is opgedrongen, niet uitgevoerd had mogen worden. Want het gebeurt wél. In België. Lichamen worden verminkt en genormaliseerd, zodat ze overeenkomen met de visie de samenleving en de geneeskunde hebben op vrouwelijke en mannelijke lichamen. Ik ben jammer genoeg geen alleenstaand geval.”

Topmodel

Volgens de Verenigde Naties kent 0,05 tot 1,7 procent van de mensen een afwijkende geslachtsontwikkeling. Dat wil zeggen dat tussen 6.000 en 200.000 Belgen intersekse personen zijn. Diezelfde VN riep ons land al meermaals op om “onnodige operaties bij intersekse kinderen te verbieden als die veilig kunnen worden uitgesteld tot wanneer kinderen geïnformeerde toestemming kunnen geven”.

Al te vaak werden geslachtsoperaties uitgevoerd bij jonge kinderen, om hen te “normaliseren”. Zo getuigde het Belgische topmodel Hanne Gaby Odiele (34) enkele jaren geleden dat ze interseks is, en pas als tiener ontdekte dat ze als kind werd geopereerd, omdat het zo werd opgedrongen aan haar ouders. Om aan die praktijk paal en perk te stellen, komt Coralie Smeers nu – gesteund door intersekse-organisatie Genres Pluriels – met haar verhaal naar buiten.

“Ik ben vandaag doodsbang van de medische wereld”, zegt Coralie. “Er gaat geen week voorbij zonder nachtmerries, zonder dat ik die gebeurtenissen van dertien jaar geleden herbeleef. En ik zou liegen als ik zeg dat ik niet bang of beschaamd ben om te spreken over iets intiems als dit, maar ik wil dat de mensen weten welke wanbehandeling sommige kinderen moeten ondergaan. Gewoon omdat hun lichaam een beetje anders is dan dat van anderen.”