“Jack was samengesteld uit pure goedheid, beleefdheid, ijver en sportiviteit. Die superkrachten zullen doorleven bij de kinderen die hij als orgaandonor zal redden, want dat doen superhelden nu eenmaal”, zei Yuri, de nonkel van Jack na het overlijden.

Hoe gaat zo’n orgaandonatie bij kinderen in zijn werk? We vragen het aan Geert Roeyen, transplantatiechirurg in het Universitair Ziekenhuis Antwerpen (UZA) en voorzitter van de Belgische Transplantatieraad, en aan Christophe Buyck, verpleegkundig donorcoördinator bij het Ziekenhuis Netwerk Antwerpen (ZNA).

LEES OOK. Jack (11) overleden na ongeval met muur op lagere school in Ekeren: “Hij zal talloze kinderen als orgaandonor redden”

Van hoeveel kinderen in België worden elk jaar de organen afgestaan voor donatie?

Geert Roeyen: “In België gaat het over drie tot acht kinderen per jaar, in de leeftijdscategorie van kinderen tot en met zestien jaar. Orgaandonatie kan alleen als de organen na het overlijden onaangetast zijn. Als iemand bijvoorbeeld overlijdt door een verkeersongeval waarbij de organen geraakt zijn, kunnen die organen niet meer voor transplantatie dienen.”

Christophe Buyck: “Er is een wet die bepaalt dat er een automatische orgaandonatie is bij overlijden, tenzij mensen daar tijdens hun leven verzet tegen hebben aangetekend. Dat geldt ook voor kinderen. Maar in de praktijk gaan dokters na het overlijden altijd even bij de familie langs, om te vragen of orgaandonatie een optie voor hen is. Als de familie dan neen zegt, wordt de transplantatie niet uitgevoerd. De meeste ouders stemmen wel in met een orgaandonatie voor hun kind, omdat ze dan het gevoel hebben dat hun zoon of dochter nog een beetje verder leeft en andere mensen kan helpen.”

Welke organen worden weggehaald en wie krijgt ze?

Christophe Buyck: “We transplanteren vooral de nieren, de longen, het hart, de lever en stukjes van de pancreas. De organen worden weggehaald op de dag van het overlijden. Ze worden dan op ijs gelegd en steriel bewaard. Vervolgens worden ze met de auto of het vliegtuig naar het ziekenhuis gebracht waar de patiënt die de organen zal ontvangen zich bevindt. De toewijzing van de organen gebeurt via Eurotransplant. Dat is een organisatie die het toewijzen van organen regelt tussen acht landen: België, Nederland, het Groothertogdom Luxemburg, Duitsland, Oostenrijk, Slovenië, Kroatië en Hongarije.”

LEES OOK. Overleden Jack (11) krijgt pakkend eerbetoon van supporters van Antwerp en Zulte Waregem, vader mee het veld op

Geert Roeyen: “In die acht landen staan er zeven kinderen op de wachtlijst om een nieuwe long te krijgen, 58 voor een nieuw hart, meer dan driehonderd voor een nieuwe lever en ettelijke honderden voor nieuwe nieren. Eurotransplant bepaalt via een algoritme wie de meest geschikte acceptor (persoon die het orgaan ontvangt, red.) is. Dat algoritme houdt rekening met verschillende factoren, zoals de lengte en het gewicht van de acceptor, van hoelang die al op de wachtlijst staat en van hoe ver het ziekenhuis waar de acceptor naartoe kan komen, verwijderd is van het ziekenhuis waar de donor ligt.”

Ik neem aan dat de long van een kind niet kan worden gebruikt om er een volwassen persoon te mee helpen.

Geert Roeyen: “Neen, bij de longen en het hart spelen afmetingen een belangrijke rol. Het hart van een kind is bijvoorbeeld minder geschikt voor een volwassen acceptor. De donor en de acceptor moeten dan ongeveer dezelfde grootteorde hebben. Voor nieren is dat minder belangrijk. Bij kleine kinderen kunnen we bijvoorbeeld nieren van een volwassene inplanten, omdat er voldoende plaats is in de buik van een kind. In zo’n geval staat een ouder meestal een nier af aan zijn of haar kind.”

Is er een leeftijdsgrens voor het doneren van organen?

Geert Roeyen: “Voor nieren mag de donor tot 70 jaar oud zijn. Voor de lever mag dat nog iets ouder zijn. Bij het hart ligt de leeftijdsgrens op 50 jaar. Maar veek hangt af van onderliggende zaken. Bloeddrukproblemen of roken hebben natuurlijk een invloed op de orgaankwaliteit.”

Hoeveel tijd heb je om de organen van een overleden persoon in te brengen in het lichaam van iemand anders?

Geert Roeyen: “Het hart en de longen worden best na vier tot zes uur ingeplant. Dus dan moet er een acceptor worden gevonden die zich dicht in de buurt van de donor bevindt. Voor de inplanting van een lever is er tot acht uur tijd, voor nieren loopt dat op tot twaalf à vierentwintig uur. Als nieren naar het buitenland gaan, worden ze meestal met een lijnvlucht vervoerd. Als een hart of de longen naar het buitenland moeten worden gebracht, gebeurt dat doorgaans met een vlucht die heel snel speciaal wordt ingelegd, in samenspraak met de chirurgen van het centrum die de organen moeten inplanten.”

Is het lichaam van de overleden persoon aan de buitenkant zwaar beschadigd na een orgaandonatie?

Christophe Buyck: “De chirurgen maken het lichaam na het wegnemen van de organen altijd weer dicht. Na een orgaandonatie is een open kist bijvoorbeeld zeker nog mogelijk.”

Geert Roeyen: “Het belangrijkste is dat orgaandonatie een positieve keuze is. Er worden enorm veel mensen mee geholpen.”

LEES OOK. Net als bij overlijden 11-jarige Jack koos familie van Bas (11) voor orgaandonatie: “Zijn dood is niet voor niets is geweest”