Kosten voor wederopbouw van Oekraïne lopen op tot 375 miljard euro, maar wie gaat dat betalen?
De wederopbouw van Oekraïne zal 375 miljard euro kosten. Dat blijkt uit de meest recente studie van de Oekraïense overheid, de Europese Commissie, de Wereldbank en de Verenigde Naties. Een enorm bedrag, wie gaat dat betalen?
De beelden van kapotgeschoten gebouwen, vernielde wegen en gebombardeerde energiecentrales zijn ons niet vreemd. In een recente studie hebben de Verenigde Naties, de Oekraïense regering, de Europese Commissie en de Wereldbank geprobeerd om een prijskaartje te plakken op al die vernieling. De conclusie: de kosten van de wederopbouw van Oekraïne tussen 2023 en 2033 worden geschat op 375 miljard euro. Dat bedrag kan nog verder oplopen.
De grootste hap gaat naar de transportsector. Volgens de studie zal het herstel van wegen, bruggen, spoorlijnen etc. ruim 92 miljard dollar kosten (bijna 84 miljard euro). De heropbouw van appartementsgebouwen, woningen en andere gebouwen zijn de op één na grootste kosten: bijna 70 miljard dollar (ongeveer 63 miljard euro). Ook de energie-infrastructuur kreeg het zwaar te verduren. Ruim 41 miljard dollar is nodig om ze te herstellen.
GRAFIEK - De 4 sectoren met de hoogste kosten voor wederopbouw (in miljard dollar):
Naast de vier grote uitgavenposten hierboven, zullen ook de kosten voor de heropbouw in andere sectoren erg hoog oplopen. In totaal tot maar liefst 161 miljard dollar. Vooral het explosiegevaar neemt een flinke hap uit het budget. Dat betekent het onschadelijk maken van bommen, maar ook het in veiligheid stellen van opslagplaatsen van explosieve gassen of andere materialen. Ook in de gezondheidszorg en de economie zal flink moeten worden geïnvesteerd.
GRAFIEK - De kosten (in miljard dollar) voor de wederopbouw van alle sectoren:
Maar wie gaat dat nu betalen?
Dat is natuurlijk de hamvraag. Voor Oekraïne is het antwoord op die vraag vanzelfsprekend: Rusland natuurlijk. Het Westen heeft ongeveer 300 miljard euro aan fondsen van de Russische Centrale Bank bevroren sinds de start van de oorlog, vorig jaar. Hoe langer de oorlog duurt, hoe meer Oekraïeners zich achter dat idee scharen.
Toch is dat niet zo eenvoudig. Volgens de Zweedse minister-president en voorzitter van de Raad van de Europese Unie Ulf Kristersson moet zoiets gebeuren conform de internationale wetgeving. Op dit moment is er geen specifieke Europese wet die zich richt op het betalen van herstelbetalingen door een land dat een ander land binnenvalt.
En ook de Europese Unie wil de rekening van de oorlog het liefst aan het Kremlin voorschotelen. De Unie heeft het verlangen om Russisch geld te gebruiken voor de reconstructie van Oekraïne al meermaals verkondigd. Op aandringen van enkele Oost-Europese en Baltische landen werd zelfs al een werkgroep samengesteld die bekijkt hoe Russisch geld en de bevroren fondsen van de oligarchen geïnd kunnen worden.
Toch zijn er ook tegenstanders van die aanpak. Zwitserland bijvoorbeeld, dat meent dat het in beslag nemen van Russische fondsen van banken indruist tegen de Zwitserse grondwet én internationale verdragen. Ook de VS liet zich kritisch uit over het idee. De Amerikaanse minister van Financiën van de Verenigde Staten Janet Yellen waarschuwde bij haar bezoek aan Kiev voor wettelijke obstakels.
Er zijn wél internationale verdragen en wetten die betrekking hebben op het voorkomen en bestraffen van agressie tussen landen. Als een land een ander land binnenvalt en schade veroorzaakt, kan het verantwoordelijk worden gehouden voor het betalen van compensatie of herstelbetalingen. Dit kan worden gedaan via diplomatieke onderhandelingen tussen de betrokken landen, of via internationale arbitrage (met een onafhankelijke derde partij) of gerechtelijke procedures.
Er zijn ook regionale verdragen, zoals het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, die voorzien in bescherming en compensatie voor individuen die schade hebben geleden als gevolg van een oorlog of conflict tussen landen binnen Europa.
Er is ook nog een andere optie: een "Marshallplan" voor Oekraïne. Na de Tweede Wereldoorlog kregen Europese landen leningen en giften van de Verenigde Staten voor de heropbouw van het continent. Dat miljardenplan was een initiatief van de toenmalige Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken George Marshall en kreeg dan ook zijn naam.
Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen en Duits bondskanselier Olaf Scholz willen nu een vergelijkbare strategie voor de heropbouw van Oekraïne, waar sommige steden en gemeenten door de Russische invasie compleet verwoest zijn. Dat schrijven de twee leiders in een opiniestuk in de Duitse krant Frankfurter Allgemeine Zeitung.