De vriendschap begon tijdens de militaire dienst: hoe Roldoegin de ‘portemonnee van Poetin’ werd

‘Poetins kok’ Jevgeni Prigozjin is langzamerhand een bekende figuur geworden, dankzij de oorlog in Oekraïne: hij is de baas van het huurlingenleger dat in de Donbas vuile militaire klusjes voor het Kremlin opknapt. Maar er is ook iemand die bekendstaat als ‘Poetins cellist’: Sergej Roldoegin. De nu 71-jarige Russische musicus en dirigent staat al jaren klaar voor financiële klusjes die het Kremlin liever stilhoudt.

Roldoegins naam dook vorige week op toen een Zwitserse rechtbank vier bankiers van het filiaal van de Russische Gazprombank in Zürich een gepeperde boete en voorwaardelijke celstraffen oplegde. Zij hadden toegestaan dat de muzikale vriend van Poetin tussen 2014 en 2016 tientallen miljoenen euro’s bij de bank had ondergebracht, zonder de herkomst van het geld te controleren.

Volgens de rechter was het wel duidelijk dat de ruim 45 miljoen euro die Roldoegin op zijn rekeningen bij de bank stortte niet van hemzelf waren. Wie het geld dan wel toebehoorde, liet hij in het midden, maar Roldoegin wordt er al lange tijd van verdacht dat hij in feite fungeert als de ‘portemonnee van Poetin’.

Verborgen fortuin

Er wordt al jaren gespeculeerd over het verborgen fortuin van Poetin, die het met een tamelijk bescheiden presidentieel inkomen moet doen, terwijl zijn oude kameraden uit Sint-Petersburg sinds hij aan de macht is stuk voor stuk miljardair zijn geworden. Een theorie is dat die een ‘obsjtsjak’, een gemeenschappelijke kas, hebben gevormd waaruit Poetin naar believen mag putten, zoals vroeger de gewoonte was bij Russische maffiabazen.

In 2016 kwam het International Consortium of Investigative Journalists erachter dat er maar liefst voor 2 miljard dollar aan duister geld via een netwerk van offshorebedrijven die op naam stonden van Roldoegin uit Rusland was gepompt. Voor een cellist zijn dergelijke bedragen ondenkbaar.

Twee jaar eerder had Roldoegin tegenover The New York Times nog ontkend dat hij ‘miljoenen’ bezit. Maar dat strookte niet met de informatie die hij de Zwitsers overlegde, toen hij in datzelfde jaar de rekeningen bij de Gazprombank in Zürich opende. Daarin meldde hij dat zijn fortuin ruim 10 miljoen euro bedroeg.

Hechte vriendschap

Zonder zijn vriendschap met Poetin, die hij nog steeds heel familiair ‘Volodja’ noemt, zou de cellist zijn fortuin nooit hebben kunnen vergaren. De twee leerden elkaar eind jaren zeventig kennen via Roldoegins broer Jevgeni, die samen met Poetin een opleiding aan de KGB-academie volgde in Leningrad, zoals Sint-Petersburg toen nog heette. Toen Roldoegin voor zijn militaire dienst in Leningrad terechtkwam, nam Poetin hem vaak op sleeptouw in het nachtleven van de stad.

Het was het begin van een hechte vriendschap tussen de twee. Roldoegin bracht Poetin in contact met zijn eerste vrouw, Ljoedmila Skrebneva. Later vroeg Poetin hem als peetvader van zijn eerste kind Maria.

Terwijl Poetin langzamerhand opklom binnen de KGB, ontwikkelde Roldoegin zich als een bekend figuur in de Russische muziekwereld. Al in 1984 werd hij eerste cellist bij het orkest van het befaamde Kirov-theater in Sint-Petersburg. Bij hetzelfde theater, dat nu het Mariinski heet, werd hij later tot gastdirigent benoemd.

Roldoegins zakelijke carrière begon toen Poetin na de val van het Sovjet-regime uit de DDR terugkeerde in Sint-Petersburg. Poetin bezorgde hem een pakket aandelen in de Rossiya Bank, toen nog een kleine bank die in handen was van Joeri Kovaltsjoek, een van zijn zakenvrienden. De bank zou uiteindelijk onder Poetins presidentschap uitgroeien tot een van de grootste banken van Rusland, dankzij de overname van onderdelen van het staatsenergiebedrijf Gazprom tegen afbraakprijzen.

Huis van de Muziek

Ook ging het Roldoegin zakelijk steeds meer voor de wind sinds Poetin zijn intrek nam in het Kremlin. Roldoegin werd aandeelhouder in een reeks van bekende bedrijven zoals Video International die een groot deel van de Russische markt voor televisiereclame in handen heeft.

Poetin schonk Roldoegin ook een fraai paleis in Sint-Petersburg, ooit eigendom van de zoon van tsaar Aleksandr II, voor diens Huis van de Muziek, een opleiding voor zeer getalenteerde musici. Andersom profiteerde Poetin van de goedgevulde portemonnee van zijn ‘beste vriend’. Samen met enkele andere oude zakenvrienden financierde Roldoegin de aankoop van een luxueus skioord voor de spectaculaire trouwpartij van Poetins dochter Katerina.

Anders dan sommige oligarchen rond Poetin houdt Roldoegin zich zorgvuldig op de achtergrond. Hij heeft ook nooit blijk gegeven van politieke ambities. Dat zou volgens Rusland-deskundigen ook de reden zijn dat Poetin de cellist heeft uitgekozen om zijn geld ‘in bewaring te houden’. Die rol heeft Roldoegin een prominente plaats op de westerse sanctielijsten opgeleverd.