Grote rivalen Iran en Saudi-Arabië op weg naar gedeeltelijke verzoening, China schittert als bemiddelaar

Iran en Saudi-Arabië waren al begin maart overeengekomen om gesprekken op te starten over het herstellen van hun relaties. Vandaag tekenden de ministers van Buitenlandse Zaken een akkoord daarover in de Chinese hoofdstad Peking.

De twee landen willen binnen de twee maanden opnieuw ambassades en consulaten openen in elkaars hoofdstad en andere steden. Het is ook de bedoeling om opnieuw visa uit te reiken aan elkaars burgers en vluchten tussen de twee landen te hervatten. Er worden ook gesprekken opgestart over het opnieuw toelaten van officiële delegaties en delegaties uit de privésector.

Het akkoord om gesprekken op te starten zou de kans op een groot gewapend conflict in het Midden-Oosten kunnen verlagen. In een gezamenlijke verklaring staat te lezen dat het akkoord de veiligheid en stabiliteit in het Midden-Oosten ten goede zal komen. 

Iran en Saudi-Arabië zijn twee religieuze en militaire grootmachten in het Midden-Oosten en economische rivalen. Iran, de grootste sjiitische macht in de regio en Saudi-Arabië, het centrum van de soennitische islam, zijn officieel niet in oorlog. Maar op het terrein voeren de twee landen verschillende, zogenoemde proxy-oorlogen: oorlogen in andere landen waarbij ze betrokken zijn en waarin ze elkaar onrechtstreeks bekampen. Zo spelen ze beide een belangrijke rol in de oorlog in Jemen. 

Saudi-Arabië verbrak de relaties met Iran in 2016, nadat demonstranten Saudische diplomatieke posten in Iran waren binnengevallen. Enkele dagen daarvoor had Saudi-Arabië een prominente sjiitische geestelijke geëxecuteerd, samen met 46 anderen, wat de demonstraties had uitgelokt.

Het akkoord is niet alleen een opsteker voor de twee betrokken landen, het is ook een diplomatieke overwinning voor China, dat als bemiddelaar optrad. 

China vergroot zo zijn invloed in het Midden-Oosten, op een moment dat de Verenigde Staten zich steeds meer lijken terug te trekken uit de regio. Na de ondertekening liet de Chinese regering verstaan dat ze verder wil werken aan de "stabiliteit" in het Midden-Oosten.

Het Witte Huis, het kantoor van de Amerikaanse president, liet begin maart weten dat ze op de hoogte waren van de diplomatieke gesprekken tussen beide landen. Maar ze waren niet direct betrokken, aldus woordvoerder John Kirby. "Maar het valt nog te zien of Iran de deal zal nakomen, het is geen regime dat zijn woord nakomt", klonk het toen.