Grondwaterstanden zijn fel verbeterd, maar er is nog geen reden tot juichen

In 22 procent van de meetplaatsen in Vlaanderen staat het grondwaterpeil laag tot zeer laag. 29 procent van de meetplaatsen heeft een normale grondwaterstand voor de tijd van het jaar, en bijna de helft vertoont een hoog tot zeer hoog peil.

Ter vergelijking: een maand geleden vertoonde nog 82 procent van de meetplaatsen in Vlaanderen nog lage (29%) tot zeer lage (53%) grondwaterstanden voor de tijd van het jaar. De situatie was toen precair, na de bijzonder droge februarimaand. Twee maanden geleden viel er in Ukkel amper 13,3 millimeter neerslag, ongeveer vijf keer minder dan normaal. 

De verbetering van nu is dus relatief, omdat we van ver komen. De voorbije maand maart was bijzonder nat, met twee keer zoveel neerslag als normaal. Er viel toen in Ukkel ruim 126 millimeter neerslag (1 millimeter is één liter water per vierkante meter). 

We staan er wel beter voor dan precies een jaar geleden, toen we nog op 60 procent van de meetplaatsen met lage of zeer lage grondwaterstanden kampten. Maar toen hadden we een bijzonder droge maand maart achter de rug met amper 2,2 millimeter (!) neerslag in Ukkel. Voorlopig zitten we dus goed, maar dat kan weer snel keren bij een volgende droogteperiode. 

We staan bovendien nog maar aan het begin van de hydrologische zomer waarbij naast de neerslag die uit de lucht valt, ook de verdamping door de zon een grote rol gaat opeisen in onze droogtebulletins. 

Bekijk hieronder de grafiek van de Vlaamse Milieumaatschappij, die de schommelingen in beeld brengt van de freatische grondwaterstanden tijdens de voorbije twee jaar, in de ruim 150 Vlaamse meetpunten. Hoe bruiner, hoe droger; hoe blauwer, hoe natter. Het voorbije jaar kreeg de natuur heel vaak af te rekenen met lage grondwaterstanden, met een absoluut dieptepunt in september vorig jaar. 

Bernard De Potter van de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) noemt de situatie voor deze tijd van het jaar vrij normaal, als we vergelijken met de voorbije jaren. "Maar wat betekent dit voor de langere termijn? Niks eigenlijk", onderstreept hij. Dat heeft natuurlijk te maken met de onvoorspelbaarheid van het weer, dat de jongste tijd al heel wat bokkensprongen maakte. "Tijdens een heel droge zomer kunnen de watervoorraden weer gaan slinken, en dan kan het best zijn dat we tegen het einde van de zomer toch weer met een waterschaarste zitten", zegt hydroloog Patrick Willems (KU Leuven). Door de klimaatverandering zullen we ook met weersextremen blijven kampen in de toekomst. 

Het is daarom belangrijker om te kijken naar hoe weerbaar we zijn tegen een mogelijke (lange) periode van droogte. "Op dat vlak doen we het intussen beter. De Blue Deal (met allerlei maatregelen om het water beter vast te houden, red.) werpt stilaan zijn vruchten af met een heel arsenaal maatregelen. Er is ook meer bewustzijn bij de burger", zegt De Potter aan VRT NWS. Maar het is belangrijk om al die maatregelen vol te houden, en bij voorkeur nog te versterken, benadrukt hij. Er is dus nog meer tijd nodig, stipt ook Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) aan. 

Intussen blijft het heel belangrijk om zoveel mogelijk te proberen om te blijven ontharden. Op die manier kan de regen die valt, vlotter in de bodem doordringen. Heel wat gemeentes en ook burgers nemen daartoe initiatieven, met zelfs kampioenschappen tegelwippen tussen gemeentes. Toch bleef de totale verharde oppervlakte in Vlaanderen de jongste jaren stijgen. 

In het Vlaamse Gewest zou 15,4 procent van de totale oppervlakte afgedekt of verhard zijn. Het gaat dan vooral om gebouwen, wegen en parkeerterreinen. In 2012 werd de verharding geschat op 14,3 procent, in 2015 op 14,9 procent, liet Statistiek Vlaanderen vorig jaar weten.