Hoe een seksfeest de rechtspraak rond bewijsmateriaal kan veranderen

In september vorig jaar werd een 40-jarige man uit Kuurne veroordeeld wegens het aanzetten tot prostitutie en mensenhandel. De man organiseerde verschillende jaren seksfeestjes in hotels in de rand rond Gent. Hij zou daarbij vrouwen betaald hebben om zich op die seksfeestjes te prostitueren. 

De zaak kwam aan het licht doordat de politie binnenviel op een van de seksfeestjes in een hotel in Wetteren. De agenten deden zich eerst voor als klanten, en maakten zich pas bekend toen ze binnen waren. En dat is fout. 

Bij een huiszoeking moeten de speurders zich houden aan heel wat regels. Zo mogen ze in een opsporingsonderzoek geen huiszoeking uitvoeren zonder toestemming van de betrokkene. Bovendien gebruikten de agenten een list om toegang te krijgen tot de hotelkamer. De verdediging hield dan ook vol dat de verdachte vrijgesproken moest worden door deze procedurefout.

Zowel de rechtbank van eerste aanleg als het hof van beroep volgden de redenering van de verdediging niet en veroordeelden de man tot een gevangenisstraf van 1 jaar met uitstel. De agenten hadden misschien wel een fout gemaakt bij de huiszoeking, maar de bewijselementen die ze daarbij hadden verzameld, mochten ze toch nog gebruiken.

De man en zijn advocaat Joris Van Cauter, stapten daarop naar het Hof van Cassatie. Het Hof geeft hen nu gelijk. Bewijsstukken die de speurders verzamelen door een opzettelijke fout, zoals zich vermommen als bezoekers van een seksfeestje, mogen niet worden gebruikt in een onderzoek. 

De discussie in deze zaak gaat over onrechtmatig verkregen bewijs. Het gaat dan over bewijselementen die de speurders in een onderzoek verkrijgen op een manier die niet koosjer is. Ze hebben dan bijvoorbeeld hun beroepsgeheim geschonden, of zich niet gehouden aan de regels rond huiszoekingen. Wanneer ze een bewijsstuk op zo’n manier verkrijgen, bestaat er een risico dat ze het niet mogen gebruiken in hun onderzoek.

Als zo'n bewijsstuk niet gebruikt mag worden, kan dat grote gevolgen hebben. Zo mogen de speurders in dat geval niet alleen het stuk zelf niet gebruiken (bijvoorbeeld een telefoongesprek dat ze hebben afgeluisterd), ook alle nieuwe informatie die ze dankzij dat bewijs te weten zijn gekomen moeten ze uit het onderzoek schrappen.

Maar dat zo’n bewijsstuk niet op een rechtmatige manier werd verzameld, wil niet altijd zeggen dat speurders het niet meer mogen gebruiken. In veel gevallen mogen ze bewijs toch wél gebruiken, ook al hebben ze een fout gemaakt. In het jargon heet dat de “Antigoon-rechtspraak”. En daar knelt het schoentje. 

De wet leidt wel al jaren tot discussie. Het komt er volgens heel wat advocaten in de praktijk op neer dat bijna alle bewijsstukken die op een foute manier worden verzameld, tóch gebruikt kunnen worden. 

"Het wetboek van strafvordering werd een boek met voorschriften. Maar of die nu werden gevolgd of niet, dat maakte niet meer uit. Zo ontstond er een grote witwasmachine om onrechtmatig verkregen bewijs toch te gebruiken", zo zegt advocaat Joris Van Cauter. 

"Het Hof van Cassatie zegt nu dat het wetboek van strafvordering niet gewoon een code is met wat voorschriften", reageert meester Van Cauter. "Het zijn regels die de onderzoekers moeten volgen, en als ze dat niet doen, moeten ze daar een goede uitleg voor hebben."

Wanneer politieagenten zich bij een huiszoeking vermommen als bezoekers van een seksfeestje, maken ze een opzettelijke fout tegen de regels rond huiszoekingen. En dat mag niet, oordeelde het Hof nu. Bewijsmateriaal dat ze bij die huiszoeking hebben gevonden, mogen de speurders dus ook niet gebruiken in het onderzoek. 

"We moeten dat nu ook niet interpreteren alsof iedere fout die gemaakt wordt een nietigheid tot gevolg heeft, maar men moet wel de regels volgen", aldus meester Van Cauter. 

Ook Advocaat.be, de vereniging van Vlaamse advocaten, is tevreden met de uitspraak van het Hof.