50 jaar geleden stierf Pablo Picasso: "Hij laat een zware, maar toch liefdevolle erfenis na," zegt dochter Paloma

Hemelbestormer van de kunst, pionier van het kubisme, recordhouder op veilingen: de naam Pablo Picasso klinkt nog altijd als een klok. Zijn werk hangt in alle grote musea. Met schilderijen als "Guernica" of "Les demoiselles d'Avignon" herschreef hij de kunstgeschiedenis. Maar bij de 50e verjaardag van zijn overlijden, op 8 april 1973, is ook veel kritiek te horen en willen sommigen hem van zijn voetstuk duwen: Picasso was bepaald vrouwonvriendelijk en hij eigende zichzelf Afrikaanse kunst toe.

Paloma Picasso, de dochter van Picasso en de Franse schrijfster Françoise Gilot, gaf een radio-interview aan France Inter: “Zijn erfenis is zwaar, maar er zat ook veel liefde achter.” Paloma Picasso is nu 73, ze was een bekende mode- en parfumontwerpster. Als tiener werd ze uit het leven van haar vader verbannen, nadat haar moeder letterlijk een boekje had opengedaan over de kunstenaar, die ze een “tiranniek, bijgelovig, egoïstisch wezen” noemde. 

“Living with Picasso” van Françoise Gilot uit 1963 werd een bestseller in de Verenigde Staten, maar uitgespuwd in Frankrijk. “Veel mensen wilden me toen geen goeiedag meer zeggen; ik mocht mijn vader niet meer zien,” herinnert Paloma Picasso zich.

Ook tegenover andere vrouwen en modellen voor zijn werk gedroeg Pablo Picasso zich neerbuigend of erger. Het patroon was vaak dat hij hen eerst verafgoodde en vervolgens verwierp. En daar is de gevoeligheid anno 2023 groot voor. “De #MeToo-beweging is een stamp in een mierennest, en maar goed ook,” zegt Emilie Bouvard, oud-conservator van het Picassomuseum in Parijs aan het persagentschap AFP. “We moeten ermee ophouden om de vrouwen in het leven van Picasso zijn “muzen” te noemen. Sommigen hebben zelfmoord gepleegd; anderen zijn gek geworden. Françoise Gilot is de enige die zich wist te bevrijden.”

In dit Picasso-jaar lopen op verschillende plaatsen in de wereld tentoonstellingen. Het Brooklynmuseum in New York wijdt komende zomer een show aan Picasso en het feminisme, met als curator de Australische comedienne Hannah Gadsby en de veelzeggende titel “It’s Pablo-matic”.

Kunsthistorica Christiane Struyven pleit niettemin voor een open blik. Struyven schreef het boek “Moeten vrouwen naakt zijn om in het museum te hangen?”. 

Picasso cancelen is uit den boze, vindt ze: "We moeten het debat echt openhouden. Natuurlijk was Picasso een product van zijn tijd: de maatschappij van de blanke, hoogopgeleide, heteroseksuele man. Daar komen nu wel veel deuken in, met de #MeToo-beweging. Maar woke leidt lichtjes naar een ander fanatisme. Ik vind dat we het verleden en de kunst genuanceerd moeten blijven benaderen. We kunnen Picasso niet op de vuilhoop gooien! Met de bril van nu kijken naar het jaar 1900, dat mag niet,"  zegt Struyven aan VRT NWS.

"Picasso, love him or hate him?" schrijft The New York Times in een dubbel artikel, waarbij je als lezer kunt klikken op "I love him" of "I hate him", om de twee kanten van het verhaal te leren kennen. 

Voorlopig lijkt de reputatie van Picasso wel stand te houden bij internationale veilingen van zijn werk. Picasso is de absolute wereldkampioen. Vijf van zijn schilderijen zijn afgehamerd op meer dan 100 miljoen dollar.

Het zijn overigens niet enkel schilderijen van Picasso die voor grote bedragen van eigenaar wisselen; ook zijn tekeningen, grafiek, beeldhouwwerk, keramiek of kostuums zijn gegeerd. De voorbije tien jaar heeft de verkoop van Picasso's in totaal een duizelingwekkende 4,7 miljard dollar opgebracht.