Sinds de zomer van 2021 kampt Middelkerke met een ware marmerkreeftenplaag in de vijver van het Normandpark, pal in het centrum van de kustgemeente. De kreeften zijn er illegaal ‘uitgezet’. ‘Wellicht was iemand zijn aquarium beu en heeft hij het leeggegoten in de vijver’, oppert Henk Dierendonck (LDD), schepen van onder meer Openbaar Domein, Duurzaamheid en Dierenwelzijn. ‘Vroeger gebeurde hetzelfde met waterschildpadden. Maar die beestjes zijn niet gemaakt om in een openbare vijver te zitten.’

De marmerkreeft of procambarus virginalis is - dixit Natuurpunt - een ‘buitengewoon organisme’. Het is een niet-inheemse soort waarvan geen natuurlijke populaties bestaan. Alle marmerkreeften ter wereld zijn vermoedelijk afkomstig uit een kweek in Duitsland in 1995. Het zijn dus allemaal ‘klonen’ van één oermoeder, en nog specialer: het zijn allemaal vrouwtjes.

Niet paren maar klonen

Wat doen die marmerkreeften verkeerd? Ze vermenigvuldigen zich snel. Niet door te paren, maar door zichzelf te klonen dus. Dat is uniek onder de gekende tienpotige kreeftachtigen (zo’n 15.000 soorten). Eén enkel vrouwtje legt honderden eieren en dit verschillende keren per jaar. Hierdoor kunnen ze op heel korte tijd plassen, vijvers en waterlopen koloniseren en er zeer talrijk worden.

Dierendonck: ‘Daarenboven zijn ze omnivoor, ze eten alles op. En op die manier vormen ze een gevaar voor de biodiversiteit. Vandaar dat het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) en het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO) ons gevraagd hebben om de kreeften te verwijderen.’

Opmars in Vlaanderen

De marmerkreeft is voor het eerst gesignaleerd in Vlaanderen eind 2017, in het Provinciaal Domein van Kessel-Lo. Sindsdien werd ze gespot in een handvol vijvertjes, maar nu dus ook in Middelkerke. In de vijver van het Normandpark zouden ‘enkele duizenden’ kreeften bijeen zitten intussen. Volgens natuurorganisaties is het uiterst belangrijk dat de uitbreiding van de soort aan banden wordt gelegd.

Daar rijst alweer een nieuwe vraag: hoe doe je dat? ‘Met rattenbestrijding zijn we vertrouwd, maar kreeftenbestrijding kennen we niet’, aldus schepen Dierendonck. De beste manier om er korte metten mee te maken is volgens het INBO en het ANB door de vijver radicaal droog te leggen. Maar dat is vanwege de biodiversiteit en de mogelijke schade aan de omliggende villa’s geen optie voor het gemeentebestuur.

Spiegelkarper en kwabaal

‘Het ANB is er zelf tegen gekant, dus hebben we samengezeten om een andere oplossing uit te dokteren’, legt Dierendonck uit. ‘We hebben nu al een omheining geplaatst zodat de diertjes niet meer kunnen ontsnappen, en vanaf de zomer gaan we over op het handmatig vangen van de kreeften met fuiken. Dat gaan onze mensen doen: vangen, tellen en nummeren, en invriezen voor verder onderzoek.’ De marmerkreeft zou overigens ook nuttig zijn in het onderzoek naar kanker, maar dit terzijde.

‘In het najaar wordt spiegelkarper op de vijver uitgezet, dat is een natuurlijke vijand. En als de spiegelkarper in winterslaap gaat, schakelen we over op een kwabaal. Die jaagt langer dan de spiegelkarper’, weet Henk Dierendonck. ‘Intussen hebben we dus niet alleen meer rattenvangers, maar ook, noodgedwongen, kreeftenvangers.’ Met die drietrapsraket hoopt Middelkerke de marmerkreeften te verjagen.