Grootschalige militaire oefeningen van China rond Taiwan zijn afgelopen, maar de spanning blijft

Na drie dagen van grootschalige Chinese militaire oefeningen, is de rust min of meer weergekeerd rond Taiwan. Vanmorgen meldde het ministerie van Defensie van Taiwan dat er nog altijd negen schepen en een kleine dertig gevechtsvliegtuigen rond Taiwan aanwezig zijn. "De Chinese aanwezigheid is nu teruggevallen naar het normale niveau", zegt correspondent Leen Vervaeke. "Die aanwezigheid is een constante vorm van intimidatie vanuit China."

De oefeningen van de afgelopen dagen waren dan ook van een andere orde. Volgens Taiwanese media is een recordaantal Chinese gevechtsvliegtuigen ingezet, een deel daarvan drong ook het Taiwanese luchtruim binnen. Volgens de Taiwanese president Tsai Ing-wen toont China met haar militaire machtsvertoon een "onverantwoordelijke" houding.

"We hebben ook gezien dat Chinese oorlogsschepen heel dicht kwamen bij Taiwanese oorlogsschepen. Dat was erg spannend, omdat er altijd een kans is dat er ongelukken gebeuren die de situatie verder op de spits drijven. Dat is gelukkig niet gebeurd", zegt Leen Vervaeke.

De oefeningen zijn het antwoord van China op het bezoek van Tsai Ing-wen aan de Verenigde Staten. Vorige week had die daar een ontmoeting met de Amerikaanse voorzitter van het Huis van Afgevaardigden Kevin McCarthy. 

Dat is voor China een provocatie: Peking beschouwt Taiwan als een onderdeel van China, dat zelf geen diplomatieke betrekkingen mag aangaan met andere landen. "De Taiwanese politici zijn volgens China dan eigenlijk ook provinciale politici. Volgens verdragen mag de VS geen officiële relaties aangaan met Taiwanese politici, als ze dat wel doen, dan steunen ze volgens de Chinezen het Taiwanese separatisme."

Het bezoek van Tsai Ing-wen aan de VS was dan ook geen officieel staatsbezoek, maar werd gekaderd als "tussenstop" op de weg naar een paar (officieel) bevriende landen in Zuid-Amerika. 

De spanning tussen China, Taiwan en de VS loopt al langer op. Vorig jaar in augustus is de toenmalige voorzitter van het Huis, Nancy Pelosi, zelf naar Taiwan gereisd voor een bezoek. Ook dat was een doorn in het oog van China, dat toen ook reageerde met militaire oefeningen rond Taiwan. De oefeningen van de afgelopen dagen waren in vergelijking wel beperkter.

Officieel is het beleid van de VS tegenover Taiwan dat van "strategische ambiguïteit". Dat wil zeggen dat de VS doelbewust vaag blijft of het Taiwan al dan niet militair te hulp zal komen in geval van een conflict.

Volgens verdragen is de VS alleen verplicht om Taiwan militaire hulp te bieden, zodat het zichzelf kan verdedigen. Maar de huidige president Biden heeft al verschillende keren uitdrukkelijk gezegd dat hij die verbintenis beschouwt als een garantie dat het Amerikaanse leger Taiwan te hulp zal komen, als China zou aanvallen. "Een conflict in Taiwan houdt daarom het risico in om een conflict op wereldschaal te worden." 

Toch blijft het moeilijk om voorspellingen te doen over hoe de situatie in Taiwan verder zal evolueren, zegt Vervaeke. "Enerzijds heeft de Chinese president Xi Jinping duidelijk gezegd dat het zijn wens is dat Taiwan op lange termijn "herenigd" wordt met het Chinese vasteland. Maar de Amerikanen schatten in dat als Xi dat zelf wil verwezenlijken, het misschien eerder al op kortere termijn kan gebeuren. De Russische invasie in Oekraïne leert Xi daarbij ook belangrijke lessen, misschien vooral over hoe hij het best niet aanpakt."