“Kortzichtig.” Dat vindt Bart Swings van de boycot die de Nederlandse schaatsbond invoert tegen buitenlandse atleten. Om er aan toe te voegen: “Ik zal nooit vrijwillig vertrekken uit Heerenveen.” De regerend Europees, wereld- en olympisch kampioen massastart is ontgoocheld in de Nederlandse beleidslui. Die verbieden vanaf 1 mei 2024 buitenlandse wereldtoppers om te trainen in Thialf tijdens de zogeheten topsporturen. Daarbovenop werd een extra protectionistische maatregel ingevoerd: schaatsers die op een bepaalde afstand bij de top acht van de wereld of top vier van Europa horen, mogen vanaf 2024/25 niet meer uitkomen voor een Nederlandse commerciële ploeg.

Concreet betekent dit dat Swings het Nederlandse Team IKO, waarvan hij het uithangbord is, zou moeten verlaten en veroordeeld zou worden tot moederziel alleen trainen op ongunstig vroege en late momenten. “Dat zou alles zeer complex maken”, zegt Swings. “Ik zou niet meer met mijn vaste ploegmakkers kunnen trainen, de ijskwaliteit zou minder zijn en ik zou veel flexibeler met mijn agenda moeten omgaan. Ik vind dit allemaal erg jammer.”

“Keihard, maar zo is topsport”

De beweegredenen achter het ‘Eigen Schaatsers Eerst’ bij Oranje? De Belgische successen van Swings en shorttrackers Stijn en Hanne Desmet op de meest recente Olympische Winterspelen (2 medailles), EK’s (6 medailles) en WK’s (3 medailles). Gecombineerd met de slinkende oogst eremetaal van Nederland, al is dat voor de traditionele slokop van het ijsovaal best relatief. “Om de dalende trend een halt toe te roepen, gaan we de Nederlandse toppers van de toekomst een streepje voor geven”, verdedigt Remy de Wit, technisch directeur van de Nederlandse schaatsbond KNSB zijn beleid. “Oorspronkelijk hebben we buitenlanders toegelaten als goede trainingspartners. Nu hebben we voldoende sparringpartners met een Nederlands paspoort, die krijgen voorrang. Dat is keihard, maar zo is topsport.”

In Nederland komt er veel kritiek op de beslissing. “Angst is een slechte raadgever”, reageert veelvuldig wereldkampioen Erben Wennemars. “Swings krijgt eigenlijk het grootste compliment dat je kan krijgen als Belgische schaatser: geweigerd worden in Nederland omdat je te goed bent.” Swings zelf is het fundamenteel oneens met de visie van de KNSB. “In een team maak je elkaar beter. Ik word sterker dankzij mijn Nederlandse trainingspartners, maar als meest ervaren rot binnen de ploeg geef ik ook al mijn kennis door aan mijn jonge ploegmakkers. En ik lees in interviews met hen dat ze er naar uitkijken om samen met mij te trainen om van mij te kunnen leren op de massastart. Het zou zonde zijn om die win-win-situatie overboord te gooien. Bovendien heb ik als olympisch kampioen een grote commerciële waarde voor Team IKO. Deze maatregelen zouden de kwaliteit van sommige commerciële ploegen net verzwakken. Die twee plekjes die ik en mijn Estse ploegmaat innemen gaan het verschil voor Nederland niet maken.”

Juridische stappen

Voorlopig hoopt onze landgenoot vooral op een diplomatieke oplossing. “Ik maak me nog niet te veel zorgen. Alle commerciële teams zijn tegen en zullen in dialoog gaan met de KNSB.” Als dat niets oplevert, dreigt een procedureslag in de rechtbank. “Als dit besluit niet wordt teruggedraaid willen we juridische stappen zetten”, waarschuwt Martin Ten Hove, trainer en medeoprichter van Team IKO. “We hebben met elkaar afspraken gemaakt, vastgelegd in een nette overeenkomst. De KNSB past dat eenzijdig aan. Ik vraag me af of dit wel juridisch stand zal houden. Dat je mensen buiten de top acht wel mag toelaten en mensen binnen de top acht niet. Wij begrijpen ook wel dat het voor Nederland niet wenselijk is hier een team vol Japanners naartoe te halen, maar nu lijkt het haast wel een actie gericht tegen België. Ik zou het chiquer vinden als je als land op jezelf focust. Hoe kun je er bijvoorbeeld voor zorgen dat Nederland de massastart wel op eigen kracht wint?”

Volgend seizoen is er geen probleem voor de Desmets en Swings, maar de drie Belgische toppers denken er nu al over na om naar een ander land te verhuizen. “Misschien moeten we naar een andere baan trekken om daar te gaan trainen. Thialf is niet altijd heilig”, vertelde Ten Hove nog bij de NOS.