Terwijl Vlaanderen vergrijst, verjongt de Vlaamse rand rond Brussel: ‘Ellenlange wachtlijsten voor een plaats op onze school’

“Of hier duidelijk minder vergrijzing is? Dat is een feit.” Bert Vermaanen is directeur van het Don Bosco-Instituut in Groot-Bijgaarden, een deelgemeente van Dilbeek vlak bij de Brusselse ring. “Net zoals alle andere scholen in de rand, hebben wij ellenlange wachtlijsten voor een plaats op onze school. Wij zitten erg duidelijk in een regio waar de vraag naar scholen groter is dan het aanbod.”

Cijfers die VUB-onderzoeker Gide Van Cappel verzamelde bij de Vlaamse overheid geven Vermaanen gelijk. Terwijl in Vlaanderen het aandeel jongeren al decennialang een duik naar beneden neemt, stijgt hun aantal sinds het einde van de jaren negentig in de Vlaamse rand aanzienlijk. In 2022 was gemiddeld 31,1 procent van de bevolking in de negentien randgemeenten jonger dan 24 jaar, tegenover 27,1 procent in de rest van Vlaanderen.

Niet alleen de dure huizenprijzen en beperkte woonruimte in Brussel, maar ook werkgelegenheid in die randgemeenten drijven gezinnen met kinderen ertoe te verhuizen. “In gemeenten in het noorden en oosten van Brussel, zoals Vilvoorde, Machelen en Tervuren, is die trend mede daardoor heel uitgesproken”, zegt Van Cappel. “Terwijl een gemeente zoals Meise eerder de logica van de rest van Vlaanderen volgt. Maar we zien de laatste jaren dat ook andere randgemeenten, zoals Drogenbos of Asse, zich beginnen schikken naar de demografische evolutie van de grootstad.”

Diversiteit

Samen met die verjonging, spiegelt de Vlaamse rand nog een Brusselse trend: de toenemende diversiteit. 40,1 procent van de -24-jarigen in de rand is zelf in België geboren en heeft geen ouders die in het buitenland geboren zijn. In Vlaanderen is dat 62,4 procent.

“Als leerkracht is het best pittig in de rand”, merkt ook Vermaanen. “Doordat die diversiteit zo sterk toegenomen is, is het niet evident om een connectie te leggen met elke leerling. Je eigen gezin kun je vaak niet meer als referentie gebruiken. En doordat het aanbod aan leerkrachten al zo schaars en homogeen is, weerspiegelt die diversiteit zich niet in het korps. Omgekeerd is het voor leerlingen dus moeilijk om rolmodellen te herkennen in leerkrachten.”

Volgens het Brussels Informatie-, Documentatie- en Onderzoekscentrum (BRIO) waartoe Van Cappel behoort, kan die combinatie aan evoluties een specifiek onderwijsbeleid in de rand noodzakelijk maken. Ze organiseren daarom woensdag 19 april een studiedag. “We zien in Brussel een redelijk diepe kloof tussen politiek of politie en jongeren”, aldus Van Cappel. “Als de bevolking in de rand dezelfde demografische tendens als die in Brussel volgt, willen wij weten: zijn de attitudes van jongeren ook dezelfde?” In sommige Brusselse scholen wordt er bijvoorbeeld al tijd gemaakt in de klas om die ontevredenheid van jongeren te bespreken.

Vlaams minister van Onderwijs en de Vlaamse Rand Ben Weyts (N-VA), zegt al extra ondersteuning en middelen voor secundaire scholen in de rand te voorzien, bovenop een Vlaams beleid tegen polarisering in de klas: “Een van de grootste uitdagingen blijft trouwens het Nederlands promoten, want we hebben meer dan ooit nood aan een verbindende voertaal.”