Tientallen burgers komen om in Soedan tijdens gewelddadige machtsstrijd: "Tanks rijden door de straten"
In Soedan in Oost-Afrika zijn al zeker 56 burgers en tientallen militairen omgekomen door het aanhoudende geweld tussen het Soedanese leger en een machtige paramilitaire groep, de RSF. Bij de slachtoffers zijn ook drie medewerkers van de VN.
In Soedan, in het oosten van Afrika, doet een machtsstrijd binnen het leger het land op zijn grondvesten daveren. In de hoofdstad Khartoem alleen al zijn 25 mensen, onder wie 17 burgers, omgekomen. In totaal kwamen in het hele land al zeker 56 burgers om het leven.
Bij de gevechten kwamen ook tientallen militairen om. Er raakten ook bijna 600 mensen gewond. Vermoedelijk zullen die cijfers nog verder oplopen.
Tanks in de straten
"Het is ongelooflijk wat er gebeurt", vertelt Thirsa De Vries, projectleider voor Soedan bij de vredesorganisatie Pax. "Er worden hele zware wapens gebruikt, artillerie en tanks in de straten van Khartoem, maar er zijn ook bombardementen met gevechtsvliegtuigen."
"Er is ook heel wat tegenstrijdige informatie", gaat ze verder. "De RSF claimt het ene moment dat ze bepaalde gebouwen bezet heeft, het leger ontkent dat telkens. Het lijkt er zeker op dat de RSF de doelstelling hebben om een coup te plegen."
Geweld in Soedan: wat is er aan de hand?
Centraal in het conflict staat de rivaliteit tussen twee generaals: die van het reguliere leger, Abdel Fattah al-Burhan, en die van de paramilitaire groep RSF (Rapid Support Forces) Mohamed Hamdan Dagalo, ook bekend als Hemedti.
In 2019 werd dictator Omar al-Bashir van de macht verdreven na een volksopstand. Er werd gewerkt aan een overgang naar democratie in Soedan, maar in 2021 pleegden de RSF en het Soedanese leger samen weer een staatsgreep. Het land wordt nog steeds bestuurd door militairen, al was het wel gepland dat er binnenkort een akkoord zou worden ondertekend, waarbij de militairen de macht zouden overdragen aan een burgerregering. Een onderdeel van het akkoord was dat de RSF zou worden opgenomen in het reguliere leger. Het was al langer duidelijk dat generaal Hemidti dat niet over zijn kant zou laten gaan. De spanningen tussen het leger en de RSF liepen al langer op, en zijn nu geëscaleerd.
De hele voorbije nacht is er zwaar gevochten in en rond de hoofdstad Khartoem. De RSF claimt ondertussen de controle over de luchthaven van de stad en het presidentieel paleis. Het leger ontkent dat. De militie zou ook verschillende andere strategische plaatsen veroverd hebben. Op verschillende andere bases in het land wordt nog zwaar gevochten.
Bij de gevechten op een van die basissen, in Kabkabiya, in de westelijke provincie Darfur, kwamen drie medewerkers om van het Wereldvoedselprogramma, een instantie van de Verenigde Naties die voedselhulp levert aan kwetsbare gemeenschappen. Twee andere medewerkers geraakten gewond.
Het Wereldvoedselprogramma heeft tot nader order al zijn activiteiten in Soedan stopgezet. "We kunnen ons werk niet doen, als de veiligheid van onze werknemers en partners niet gegarandeerd kan worden", klinkt het.
Omdat er zwaar gevochten is op de luchthaven van Khartoem hebben verschillende luchtvaartmaatschappijen beslist om hun vluchten naar Khartoem op te schorten. Gisteren was dat al het geval voor Egyptair en Saudia, vandaag volgden Kenya Airways en Qatar Airways. Luchtvaartmaatschappijen die het Soedanese luchtruim gebruiken om naar andere bestemmingen in Afrika te vliegen, leiden hun vliegtuigen om.
BEKIJK - Wapengekletter in Soedan eist mensenlevens.
Wat zijn de Rapid Support Forces (RSF)?
De RSF zijn ontstaan uit milities opgericht onder de vroegere dictator Omar al-Bashir, om te vechten tegen rebellen in de westelijke provincie Darfur. Daar werd van 2003 tot 2020 een bloedige oorlog uitgevochten tussen het leger van al-Bashir, en rebellen die de overheid ervan beschuldigden dat ze niet-Arabische minderheden onderdrukte. De milities, later de RSF, worden beschuldigd van massale mensenrechtenschendingen en oorlogsmisdaden in Darfur en elders, waaronder massamoorden en verkrachtingen.
(Inter)nationale bezorgdheid
In binnen- en buitenland is de bezorgdheid over de escalatie groot. De Soedanese artsenbond, een sterke middenveldorganisatie, dringt aan op een onmiddellijke wapenstilstand om meer bloedvergieten te vermijden en om de gewonden te kunnen behandelen. Ook de politieke partijen in Soedan dringen aan om het geweld te stoppen.
Buurlanden Zuid-Soedan en Egypte hebben zich al opgeworpen als mogelijke bemiddelaar in het conflict. De RSF heeft ook beelden verspreid die suggereren dat Egyptische soldaten zich aan hen hebben overgegeven op Soedanees grondgebied. Hoewel het nog niet helemaal duidelijk is waarom die eenheden daar waren, hebben Egyptische en Soedanese soldaten in het verleden wel gezamenlijke oefeningen gehouden. Een woordvoerder van het Egyptische leger heeft verklaard dat het de situatie in Soedan nauwlettend in de gaten houdt.
Tsjaad, een ander buurland, heeft voor de veiligheid besloten om zijn grens met Soedan voorlopig te sluiten. Die grens is meer dan duizend kilometer lang en Tsjaad is vastbesloten om ze te beveiligen.
De Vredes- en Veiligheidsraad van de Afrikaanse Unie, vergelijkbaar met de Veiligheidsraad van de VN, is vandaag al in spoedzitting bijeengekomen. De AU wil absoluut geen buitenlandse inmenging in het conflict, want dat zou de situatie nog ingewikkelder maken, klinkt het.
De Veiligheidsraad van de Verenigde Naties zal zich maandag buigen over de situatie. Ondertussen heeft de VN wel al een akkoord gesloten met het Soedanese leger en de RSF over humanitaire corridors. Die zullen vanaf vandaag elke dag drie uur opengaan, zodat burgers in nood zich veilig kunnen verplaatsen.
Waarom is het al langer onrustig in Soedan?
- Eerst en vooral zijn er heel wat etnische spanningen, vooral in de regio Darfur, een regio in het westen van het land, ten oosten van Tsjaad. In die provincie zijn er vaak opstootjes tussen verschillende etnische groepen.
- Sinds de afzetting van de dictator Omar al-Bashir in april 2019 heeft het land te maken met aanhoudende onrust en politieke instabiliteit. De onrust is vooral gericht tegen de militaire regering die na de afzetting van al-Bashir aan de macht kwam. Er zijn vaak protesten voor meer democratische hervormingen en een einde aan de militaire dominantie in de politiek.
- En dan is er nog de economische crisis waar het land mee te maken heeft. De hoge inflatie en de devaluatie van het Soedanese pond hebben geleid tot een sterke stijging van de prijzen van basisgoederen, zoals brood en brandstof. Dit heeft de kosten van levensonderhoud voor veel Soedanezen enorm verhoogd, waardoor ze moeilijk rond kunnen komen.
BEKIJK - Stijn Vercruysse vreest voor uitbreiding conflict.
