Oud-bondskanselier Angela Merkel krijgt Grootkruis in Orde van Verdienste, de grootste onderscheiding in Duitsland

Angela Merkel was 16 jaar lang bondskanselier van Duitsland (2005-2021). Als erkenning daarvoor kreeg ze vandaag het Grootkruis in de Orde van Verdienste. Merkel is nog maar de derde ex-bondskanselier die met het Grootkruis onderscheiden wordt, na Konrad Adenauer, de eerste leider van West-Duitsland, en Helmut Kohl, de bondskanselier die West- en Oost-Duitsland weer herenigde.

Merkel was de eerste vrouw die bondskanselier werd. Ze was ook de eerste bondskanselier die achter het IJzeren Gordijn opgegroeid is, in communistisch Oost-Duitsland. In de zestien jaar dat ze bondskanselier was, leidde ze Duitsland door verschillende crisissen, zoals de financiële crisis, de crisis in de eurozone, de vluchtelingencrisis ("Wir schaffen das") en de covidpandemie. Ze was de op een na langst zittende bondskanselier, slechts 10 dagen minder dan haar voorganger en haar toenmalige mentor Helmut Kohl.

Toch is niet iedereen even enthousiast dat Merkel de hoogste onderscheiding krijgt, zowel critici binnen als buiten de Duitse politiek vragen zich af waarom net zij die prijs krijgt, ook binnen haar eigen partij (de christendemocratische CDU). Sinds haar vertrek klinkt er in Duitsland steeds meer kritiek op haar beleid. Merkel zou te weinig gedaan hebben om het land te moderniseren en in de strijd tegen de klimaatverandering.

En vooral haar beleid tegenover Rusland wordt sinds de Russische invasie in Oekraïne veel kritischer beoordeeld. Merkel was van oordeel dat Duitsland en bij uitbreiding Europa en het Westen met Rusland moesten blijven praten en er handel mee moesten drijven in plaats van het te isoleren, ook na de annexatie van de Krim. Maar tegenstanders vinden dat Merkel Duitsland te afhankelijk van Rusland gemaakt heeft (met name voor olie en gas) en te weinig een vuist gemaakt heeft.

Voorstanders van de onderscheiding voor Merkel zeggen dan weer dat het makkelijk is om haar beleid te bekritiseren met de kennis van vandaag. Merkel heeft Duitsland en Europa bijeengehouden en verdient de prijs, vindt onder meer haar partijgenoot en voormalig CDU-voorzitter Armin Laschet. In die tijd riep niemand op tot een volledig embargo tegen Rusland, ook Oekraïne niet, stelt hij. "Je moet iemand beoordelen in diens tijd en niet achteraf alles beter weten."

In een zeldzaam interview na haar aftreden zei Merkel dat "vanuit het perspectief van die tijd" de beslissingen die haar regeringen heeft genomen, zinnig waren, waarmee ze onder meer doelde op het aankopen van grote hoeveelheden Russisch gas. In haar laatste maanden als bondskanselier - enkele maanden voor de start van de oorlog in Oekraïne - had ze naar eigen zeggen "de macht niet meer om Poetin te beïnvloeden".

Merkel kreeg de onderscheiding uit handen van de Duitse president Frank-Walter Steinmeier. De voormalige bondskanselier mocht ook zelf kiezen wie de ceremonie kon bijwonen. Opvallend: daar zaten evenveel politici uit andere partijen bij als uit de CDU. Onder meer huidig bondskanselier Olaf Scholz (SPD) was van de partij. Andere opvallende gasten: Jürgen Klinsmann, Duits ex-voetballer en voormalig bondscoach van de nationale ploeg, en Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen, partijgenote en onder Merkel nog minister van Werk en later Defensie.