80 jaar geleden vond enige succesvolle onderschepping van jodentransport plaats in Boortmeerbeek

Tachtig jaar geleden vond in België de enige succesvolle poging plaats om een jodentransport naar Auschwitz tegen te houden. Op 19 april 1943 deed Youra Livchitz samen met zijn oude school­kameraden Jean Franklemon en ­Robert Maistriau het konvooi met 1.631 gedeporteerden stoppen ter hoogte van Boortmeerbeek. 121 mensen ontsnappen aan deportatie.

De trein had de Dossinkazerne in Mechelen rond 22 uur verlaten. De verzetsstrijders plaatsten een geïmproviseerd rood stoplicht aan de sporen, waardoor de trein halt hield. Het drietal slaagde er met niet meer dan drie tangen en een revolver in om zeventien gevangenen te bevrijden, een unieke bevrijdingsactie tijdens de Tweede Wereldoorlog.

In Vlaanderen dankt het twintigste transport zijn bekendheid vooral aan de getuigenis van Simon Gronowski, die het bewuste jodentransport overleefde. "Dat is belangrijk, aangezien er aan herinneringen aan het verzet volgens historici lange tijd te weinig aandacht werd gegeven, in vergelijking met verhalen over de repressie en de collaboratie."

"Het plan was in al zijn eenvoud groots en geniaal", zegt geschiedkundige Koen Aerts, verbonden aan de Universiteit Gent en Cegesoma, het Studie- en Documentatiecentrum Oorlog en Hedendaagse Maatschappij. "Er zijn andere pogingen ondernomen om een jodentransport tegen te houden, maar dit is de enige in heel Europa die slaagde." In totaal sprongen die nacht 236 Joden van de trein: meer dan de helft zou de oorlog overleven, een klein deel is overleden tijdens de vlucht en 89 ontsnapten werden toch nog gevat en op een volgend transport gezet.