Het steeds zelfbewustere India haalt China in en heeft nu de meeste inwoners ter wereld

1. Demografische mijlpaal

Ergens rond deze tijd wordt hij geboren, de onbekende baby die van India met ruim 1,43 miljard inwoners het land met de grootste bevolking ter wereld maakt. We weten niet precies wanneer. Het kan vandaag zijn of volgende week. En misschien was het wel gisteren, zoals de Verenigde Naties denken. Demografie werkt met schattingen, en India heeft sinds 2011 geen volkstelling meer gehouden. Zeker is dat India dit jaar China inhaalt als grootste land, een positie die China bijna driekwart eeuw heeft bekleed.

India is een oude beschaving, maar een jong land – bijna de helft van de bevolking is onder de 25 jaar – dat volgens de prognoses zal doorgroeien tot een piek van 1,7 miljard inwoners rond 2060. En dat terwijl India al decennialang een politiek van geboortebeperking voert. China daarentegen is aan het vergrijzen en gaat de komende decennia krimpen. Een switch met grote gevolgen – voor India en de rest van de wereld.

De kans is groot dat onze boreling, laten we hem Shivansh noemen of haar Inaya, het levenslicht ziet in Noord-India, het deel van het land waar nu al de meeste mensen wonen en de bevolking het snelst groeit (in andere delen van India, zoals de zuidelijke deelstaat Kerala, is er juist vergrijzing en krimp). Shivansh en Inaya worden misschien wel geboren in een sloppenwijk van Lucknow, een miljoenenstad in de dichtst bevolkte deelstaat Uttar Pradesh, waar alle kansen en problemen van het snel verstedelijkende moderne India samenkomen.

In wat voor land beginnen Shivansh en Inaya aan hun bestaan? En welke vooruitzichten hebben zij in hun eeuw, die volgens analisten als de Singaporees Kishore Mahbubani ‘de eeuw van Azië’ is?

2. Economische grootmacht

Als de ontwikkelingen in China een voorbode zijn van wat India te wachten staat, gaan Shivansh en Inaya een toekomst tegemoet waarin het leven steeds beter wordt. India (naar bruto nationaal product de vijfde economie van de wereld) beleeft nu al groeicijfers (7 procent in 2022) die hoger zijn dan die van welk ander groot land ook. En die groei zal mogelijk nog robuuster worden naarmate meer jonge mensen tot de arbeidsmarkt toetreden.

Sommige sectoren doen het extra goed, zoals ict, staalindustrie, farmaceutica en bouw. En hoewel veel welvaart neerslaat bij de stedelijke middenklasse, sijpelt een deel ervan door naar de steeds beter geletterde brede onderlaag van boeren en rondtrekkende arbeiders die het ondanks de nog alom aanwezige armoede beter hebben dan voorheen, gesymboliseerd in de alom aanwezige mobiele telefoon.

Het maakt voor je economische vooruitzichten wel uit of je Shivansh of Inaya bent. De kans dat Shivansh een goede opleiding krijgt is aanzienlijk, en daarmee zijn kans op een baan. De kans dat Inaya later betaald werk vindt, is een stuk kleiner. Het aantal vrouwen in India met een baan behoort tot de laagste ter wereld, en daalt zelfs, door patriarchale tradities, gebrekkige scholing en onveiligheid. Schattingen van het aantal vrouwen met betaald (deeltijds) werk lopen uiteen van 10 tot 25 procent (2022). Dat drukt de economische groei en bevordert ongelijkheid. Een studie van McKinsey becijferde dat bij 10 procent meer vrouwen met een baan het bnp met 552 miljard dollar zou stijgen.

Maar ook voor Shivansh is het bed nog niet gespreid. Hoewel premier Modi in 2014 mede werd gekozen op zijn belofte om binnen tien jaar 250 miljoen banen te creëren, zijn er nog altijd veel te weinig banen voor de miljoenen vaak hoogopgeleide jonge mannen die jaarlijks de arbeidsmarkt op komen. Om de opleidingen en examens die iemand kwalificeren voor een schaarse overheidsbaan wordt letterlijk gevochten. Kansrijke jongeren trekken naar het buitenland (de VS of Europa), de verliezers worden ontevreden hosselaars. Al hebben die het dan nog altijd beter dan de 100 miljoen arme trekarbeiders van het platteland.

3. Sociale verdeeldheid

India is een enorm land met grote verschillen tussen de vele deelstaten en regio’s, en met een duizelingwekkende variëteit van volkeren, culturen, religies en talen. Shivansh en Inaya gaan een heel ander leven tegemoet als ze niet in een Noord-Indiase megastad worden geboren, maar in de bergen van Ladakh, op de riviervlakten van Assam of aan de kust van Tamil Nadu in het zuiden. Tussen al die regio’s bestaan grote verschillen in welvaart, gezondheid en werkgelegenheid. Het wordt een enorme uitdaging om alle regio’s mee te krijgen in de gang omhoog.

Enorm zijn ook de sociale verschillen, vooral die tussen arm en rijk. De nieuwe welvaart van India is vooral neergeslagen bij de hoogopgeleide stedelijke middenklasse en de kleine groep van superrijke miljardairs. Grote groepen in de stedelijke sloppenwijken en op het platteland moeten rondkomen van een paar euro per dag. En dan is er nog het kastenstelsel, dat ondanks alle onderwijs en modernisering nog altijd regeert. De lagere kasten en de zogenaamde kastelozen (dalits), en de inheemse bevolkingsgroepen (adivasi) in staten als Orissa en Chhattisgarh worden op allerlei manieren achtergesteld, ondanks decennia van overheidsbeleid. Vooral vrouwen en meisjes zitten in de hoek waar de klappen vallen.

De belangrijkste sociale en politieke splijtzwam is afgelopen jaren op de agenda gezet door premier Modi en zijn hindoe-nationalistische BJP. Is Moeder India een seculier land van etnische, culturele en religieuze diversiteit of, zoals Modi zegt, een land eerst en vooral voor hindoes? Minderheden als moslims, sikhs en christenen hebben het steeds moeilijker sinds radicale hindoes zich steeds militanter manifesteren, door het slopen van moskeeën en het intimideren van andersdenkenden. Breuklijnen tussen bevolkingsgroepen verbreden zich. Het is de vraag of Shivansh (hindoe) en Inaya (moslim) ooit gewoon met elkaar zouden kunnen trouwen.

4. Ecologische druk

De kans is groot dat baby’s Shivansh en Inaya binnen enkele jaren het chronische kuchje zullen ontwikkelen dat vrijwel alle Indiërs in de steden van het noorden kenmerkt. Het kan zelfs hun levensverwachting (nu 72 jaar, eind deze eeuw 86 jaar) drukken. India is wereldwijd een van de landen met de zwaarste luchtverontreiniging, veroorzaakt door de uitstoot van kolencentrales en het verkeer, bouwstof en het periodiek afbranden van akkers. In Indiase steden is de vervuiling met fijnstof gemiddeld tien keer zo hoog als het door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) gehanteerde veilige maximum.

De snelle bevolkingsgroei in India belast de natuurlijke omgeving op alle manieren. Afgelopen decennia is veel land ontgonnen en ontbost, vooral voor landbouw en infrastructuur, en veel ecosystemen zijn in slechte staat (ondanks enkele successen, zoals de terugkeer van de tijger). Mede hierdoor is India een van de landen die wereldwijd het kwetsbaarst zijn voor klimaatverandering. Steeds vaker kampt India met extreme hittegolven, die vooral slachtoffers maken onder de armen die zich geen airco kunnen veroorloven, en met droogte, wat de al bijna uitgeputte grondwaterreserves doet afnemen. Dit leidt tot enorme migratie naar de steden. In 2021 alleen al raakten 4,9 miljoen mensen op drift door klimaatrampen: overstromingen en cyclonen, maar ook droogte.

Een lichtpuntje is dat India, dat nu vooral voor de productie van elektriciteit nog sterk aangewezen is op fossiele brandstoffen (met name steenkool), bezig is met een indrukwekkende overgang naar duurzame energie, vooral zonne-energie. Die verduurzaming gaat gepaard met een snelle elektrificatie van het platteland, zodat op termijn elk Indiaas gezin niet alleen toegang heeft tot stromend water en een wc, maar ook tot elektriciteit (nu moeten tientallen miljoenen Indiërs het nog zonder stellen). Tegelijk wil India nog decennia vasthouden aan kolen als back-up, vandaar het verzet tegen uitfasering ervan in de VN-klimaatonderhandelingen.

5. Geopolitieke brandhaard

Als er één ding zeker is, dan is het dat Shivansh en Inaya de komende decennia zullen leven in een land dat zich steeds meer ontwikkelt tot een wereldmacht. Het zal met India wat dat betreft niet anders gaan dan met China, waar een grote bevolking leidde tot een grote economie en vervolgens tot een politieke en militaire wereldmacht. In beide gevallen is dan sprake van een herstel van oude verhoudingen: China en India waren voor de Europees-koloniale tijd niet alleen de twee grootste economieën, maar ook autonome wereldmachten.

India heeft internationaal decennialang een low profile gehad, ondanks de leidende rol die het speelde in de naoorlogse beweging van de ongebonden landen en het feit dat het al sinds jaar en dag een kernmogendheid is. Maar de laatste jaren presenteert India zich steeds zelfbewuster op het wereldtoneel, door niet te kiezen voor het Westen of voor China of Rusland, zoals nu in Oekraïne. Ook op het vlak van klimaatbeleid bewandelt India steeds meer de eigen weg. Daarin past ook de wens een vaste plek te bekleden in de Veiligheidsraad.

De belangrijkste geopolitieke problemen voor India zijn echter als vanouds. Allereerst de verhouding tot Pakistan, de islamitische aartsrivaal. Al sinds de bloedige scheiding na de onafhankelijkheid van Groot-Brittannië, meer dan 75 jaar geleden, zijn de relaties tussen beide landen gespannen. Dit is meermalen uitgemond in een oorlog, en dat kan zomaar opnieuw gebeuren. Splijtzwam is vooral Kashmir, de voornamelijk islamitische Indiase deelstaat die Pakistan en India allebei opeisen en waarvan ze elk een deel beheersen.

Gevaarlijker nog is de verhouding tot China, waarmee India een 3.500 kilometer lange grens door de Himalaya deelt, die nooit goed is afgebakend; dat leidde meermalen tot grensconflicten en in 1962 tot een echte oorlog, die India smadelijk verloor. India vreest dat China die met zijn ‘Nieuwe Zijderoute’ omsingelt, met een economische corridor door Pakistan en een marinebasis in Sri Lanka. Volgens veel analisten is de regio waar India, Pakistan en China elkaar raken een van de mondiale brandhaarden van de toekomst. Alle kans dus dat Shivansh en Inaya nog een oorlog gaan beleven.

Met medewerking van Serena Frijters.