In deze school zitten kinderen zo weinig mogelijk in de klas. “Mijn kind komt elke dag vuil thuis”

“Een school is er niet alleen om te leren, maar ook om te leven”, zegt Ellen Spanhove, leerkracht in leefschool De Wijsneus in Temse. “Een leefschool baseert zich op de principes van de Belgische pedagoog Carl Medaer. Hij baseerde zich dan weer op de ontwikkelingspsychologie van Sigmund Freud en Antoine Vossen. Nu tellen we al iets meer dan 36 leefscholen.”

Als ergotherapeut en mama van een pleeg- en een adoptiezoon is Ellen ervaringsdeskundige in de leefschool. Haar oudste zoon ging naar eentje en haar jongste zit in een openluchtschool in Wachtebeke.

“Kinderen brengen een groot deel van hun leven door op school”, zegt Ellen. “Daarom vinden wij het belangrijk dat een kind leert en opgroeit in een rustige omgeving met een huiselijke sfeer. Bij de inrichting van onze klassen zie je dat ook. De klassen zijn veel gezelliger aangekleed dan in het traditionele onderwijs. Bij ons geen banken op rijen en de leerkracht vooraan in de klas. Wij werken samen, spelen samen en leven samen.”

“Sommige mensen denken dat er in onze leefschool alleen maar kinderen zitten die het wat moeilijker hebben of vooral buitenlandse kinderen. Dat is een misvatting. Ja, we hebben een best multiculturele klas, maar dat is net een meerwaarde. Onze maatschappij is heel divers, dus kinderen moeten daarmee om leren gaan.”

“Een grote misvatting over een leefschool is dat kinderen maar wat aanmodderen en zelf mogen kiezen wat ze doen”, zegt Ellen. “Niets is minder waar. Zonder kinderen zomaar iets voor te kauwen, leggen we een groot deel van het leerproces wel in hún handen. Leerlingen moeten zelf keuzes leren maken en ze leren hun werk ook echt te plannen.”

Hoe de leerkrachten dat doen? “Vooral in de lagere school doen we dat aan de hand van zogenaamd contractwerk. Zeker voor methodische vakken als wiskunde en taal, sluiten we ‘contracten’ af met de leerlingen, waarin we samen hun doelen vastleggen voor die week waarnaar ze moeten streven. Dankzij dat ‘afsprakenblad’ weten de ouders ook wat ze moeten opvolgen en zorgen we ervoor dat onze leerlingen de eindtermen halen.”

“Hoe ze dat contract vervullen, plannen ze zelf. Natuurlijk hebben ze die skill niet van nature: al van in de kleuterschool bouwen we dat proces dit stap voor stap op en krijgen ze begeleiding erin van ons als leerkracht.”

Een leefschool valt niet voor niets onder het ervaringsgerichte onderwijs. Ellen: “In onze school werken we met projecten. Binnen die projecten, die we samen met de leerlingen kiezen, erváren ze wat ze moeten leren. Sommen leren we bijvoorbeeld door in de turnzaal met z’n allen een ‘sommenrace’ te houden. Als we over eieren leren, nemen we er buiten verse en rotte eieren bij om zo de verschillen aan den lijve te ondervinden.”

Kinderen in een leefschool krijgen op die manier de kans en de tijd om actief betrokken te zijn bij wat er rondom hen in de wereld gebeurt. “Ellen: “De projecten werken we verder grondig uit in de leefgroepen en bespreken we ook nog via groepswerk. De leerlingen kiezen de projecten wel zelf, maar wij als begeleiders houden natuurlijk goed in de gaten dat alles uit het leerplan aan bod komt.”

“Zodra het kan, ga ik met de leerlingen naar buiten,” zegt Ellen. “In leefscholen gebruiken we dus niet alleen de klassen, maar heel het schooldomein. Ik geef supergraag les buiten. En je hebt er niet veel voor nodig. Al het materiaal dat we buiten vinden, kan dienen. Met enkele takjes of steentjes leren ze splitsen, bijvoorbeeld.”

“Op andere momenten nemen we onze boeken mee naar buiten en installeren we ons op een van de picknickbanken. We hebben een grote avontuurlijke speelplaats die uitnodigt om buiten te leren.”

Ellen: “We pakken als leefschool ook graag uit met ons ‘LIST-leesproject’. De kern daarvan is dat kinderen zelf boeken kiezen en lezen die passen bij hun leeftijd. De focus ligt niet op leesmoeilijkheden, maar op motivatie. In gewone scholen ligt de focus vaak op technisch leren lezen. Maar daardoor verliezen beginnende lezers soms die motivatie.”

“Dankzij dit project leren ze gráág lezen. Zo’n ‘LIST-les’ is een mini-les waarbij de begeleider voorleest of vertelt over de leesbeleving. Daarna gaan de kinderen zelf hardop of stil lezen, waarna er nog een gezamenlijk afsluitmomentje volgt. Door hun leesplezier te verhogen, gaan hun technische vaardigheden pijlsnel omhoog.”

In september stond Steffi voor de moeilijke opdracht om een school te vinden voor haar oudste kind Lou (3). Maar lang heeft ze niet getwijfeld. Steffi: “Lou is een echt buitenkind en allemansvriend en net daar zetten ze in een leefschool sterk op in. Op nog geen 300 meter van mijn deur was er zo’n leefschool mét plaats. Ik was meteen verkocht en heb haar ingeschreven.”

“Mijn kind leert er echt bewust bezig te zijn met wat er rondom haar gebeurt. En dat al vanaf de kleuterklas. Wanneer ze er werkten rond het project ‘baby’s’, mocht ik met Lou’s zusje Odette langskomen in de klas om mee te werken aan de les. De leefschool zet heel sterk in op ouderparticipatie.”

Daar is Steffi heel enthousiast over. “Als mama ben ik heel erg betrokken bij de klas van mijn kind. Bij elk project mag je een kijkje gaan nemen naar wat ze aan het doen zijn. En ik zit in een schoolwerkgroep. Daar bouwen we nu een pipowagen om tot een foodtruck. Ik besef wel dat niet elke ouder daar tijd voor heeft. Je moet vooraf goed overwegen of je als ouder het wil en kan opbrengen om zo actief mee school te maken.”

“Mijn dochter komt verder bijna altijd vuil thuis”, lacht Steffi. “Tijdens de schooldag gaat ze op verkenning buiten, ontdekt ze de natuur en doet ze allerlei buitenactiviteiten.” Kinderen die vaak buiten zijn, zijn gemotiveerder, rustiger en creatiever, gelooft Steffi. “De school heeft ook een leer- en speelbos, een boerderij en een moestuin. Heerlijk, toch?”

Nog een groot voordeel aan de leefschool zijn de graadklassen, vindt Steffi. “De kleine kinderen leren zo van de grote. De klas van de kleuters staat ook gewoon open, waardoor de kleine kleuters veel oppikken van de grotere. En op de speelplaats zit de lagere school bij de kleuterschool. De grootste kinderen zorgen voor de kleuters op die manier.”

Op dit moment zijn er in Vlaanderen 36 leefscholen. Contacteer vrijblijvend een school in jouw buurt en vraag een bezoek aan. Zo kun je beslissen of de school een goede keuze is voor jouw kind.

3 leeftijden door elkaar en geen punten: zo werkt de montessorischool. “We hebben onze zoon zien openbloeien”

Een school zonder klassen, punten en rapporten? Zo werkt ‘LAB’. “Een kind moet goesting hebben om te leren”

De freinetschool, iets voor jouw kind? Leerkracht en mama vertellen: “Onze kinderen zijn zelfstandige kinderen” (+)