303 jongeren tussen 12 en 17 jaar die al minstens 5 jaar in een straal van 5 kilometer rond de fabriek van 3M wonen, lieten hun bloed testen op de aanwezigheid van PFAS. Uit het onderzoek blijkt dat drie op de vier meer van die stoffen in het bloed hebben dan leeftijdsgenoten uit de rest van Vlaanderen. Dat kan een grote impact hebben op hun gezondheid, zo blijkt.

Volgens de onderzoekers leidt de blootstelling in de meeste gevallen tot vroegtijdige biologische veranderingen die nog omkeerbaar zijn. “Het meest opvallend zijn de consistente waarnemingen die wijzen op een verminderde immuniteit bij hogere PFAS-blootstelling”, klinkt het. “Hogere PFAS-waarden in het bloed gaan samen met een lager aantal immuuncellen en immuunstoffen in het lichaam en een grotere kans op infecties. Deze resultaten duiden op een onderdrukking van het immuunsysteem en bevestigen de kennis uit de literatuur dat PFAS immuunverstorend werken.”

Een tweede opvallende bevinding van de onderzoekers is “het verband tussen hogere PFAS-waarden en wijziging in de gehaltes van hormonen, een vertraging van de groei en vertraging van de puberteit”. “Hiermee worden ook de hormoonverstorende eigenschappen van PFAS bevestigd. Dit betekent echter niet dat er op volwassen leeftijd enige onregelmatigheid of afwijking zou zijn. Het is wel aangewezen dit aandachtspunt in grotere deelnemersgroepen te blijven opvolgen.”

Het Provinciaal Instituut voor Hygiëne (PIH) van de provincie Antwerpen voerde het onderzoek in opdracht van de Vlaamse overheid uit in samenwerking met de Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek (VITO), de Universiteit Antwerpen, de Universiteit Hasselt en de Vrije Universiteit Brussel (VUB).

PFAS

“Jongeren zijn een belangrijke doelgroep voor dit type onderzoek omdat ze een goed beeld geven van de recente blootstelling in de omgeving”, zegt Ann Colles van VITO. “Ze worden nog niet blootgesteld via beroepsblootstelling en verblijven doorgaans een groot deel van hun tijd in de eigen woonomgeving. De gezondheidsmetingen die we uitvoeren zijn bovendien vaak vroege gezondheidssignalen, die bij deze jonge leeftijdsgroep nog kansen bieden om ziekte in de toekomst te voorkomen.”

De jongeren hebben vooral meer PFOS in het bloed. Dat is de meest voorkomende PFAS in de buurt. Vooral wie ten zuidwesten en noordwesten van 3M woont, lijkt verhoogde blootstelling te hebben. Het gaat dan behalve om Zwijndrecht ook om de Beverse deelgemeenten Melsele en Kallo.

De eieren van eigen kippen blijken een belangrijke bron van PFOS. “PFAS kunnen ook in het lichaam terechtkomen via lokaal geteelde groenten, fruit en noten”, aldus de onderzoekers.

“Nut van no-regretmaatregelen is nogmaals aangetoond”

De no-regretmaatregelen zoals het niet meer eten van eieren van eigen kippen kunnen al voor een zeker remediërend effect zorgen, en ook aan de uitstoot door 3M is al gewerkt, benadrukt de Vlaamse overheid. “Ook met de bodemsaneringsplannen zijn we volop bezig”, zegt Vlaams PFAS-coördinator Hans Reynders. “Verder nemen we de resultaten van dit onderzoek, en andere onderzoeken, mee in het bepalen van toekomstig beleid.”

De onderzoekers hameren op het belang van een gezonde levensstijl om de kwalijke effecten van PFOS-blootstelling tegen te gaan. “We zullen dat meenemen in het beleidstraject, maar het is te vroeg om nu al te zeggen wat we op dat vlak moeten ondernemen”, geeft Reynders aan.

De jongeren met verhoogde PFOS-waarden krijgen wel alvast de mogelijkheid om verder te worden opgevolgd. “Zij kunnen een consultatie krijgen bij een arts van de studie”, zegt Reynders. “Voor wie niet deelnam aan de studie, is er nog een groot bloedonderzoek onder omwonenden in verschillende leeftijdscategorieën gepland. Daarvoor kan je je nog tot 1 juni aanmelden.”