Duizenden mensen op de vlucht uit Soedan, voorraadtekorten in hoofdstad Khartoem worden "extreem acuut"

Sinds middernacht is een staakt-het-vuren van kracht in Soedan, dat drie dagen zou moeten duren. Hoewel het maar deels wordt gerespecteerd - er wordt nog altijd geschoten en er zouden ook weer luchtaanvallen zijn - lijkt de situatie toch iets rustiger dan de voorbije dagen.

Buitenlandse regeringen maken van het tijdelijke bestand gebruik om hun onderdanen te evacueren. Voor Soedanezen is het veel moeilijker om te ontkomen aan het geweld, maar toch proberen meer mensen te vluchten naar de buurlanden.

In buurland Tsjaad, net als Soedan een zeer arm land, zijn sinds het begin van de vijandelijkheden al 20.000 vluchtelingen aangekomen. Vóór de crisis waren er al 400.000 Soedaneze vluchtelingen in Tsjaad. Het land grenst aan Darfoer, de westelijke regio in Soedan die al jarenlang wordt geteisterd door geweld.

In Zuid-Soedan zijn al 10.000 mensen aangekomen, maar zullen dat er veel meer worden. Voor veel vluchtelingen wordt het een terugkeer: de voorbije jaren zijn 800.000 mensen uit Zuid-Soedan gevlucht naar Khartoem. Maar nu de hoofdstad van Khartoem het toneel is geworden van de hevigste gevechten, zien zij zich verplicht om terug te keren.

Marie-Helene Verney, vertegenwoordiger van de VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR-vertegenwoordiger in Soedan, schat dat zo'n 125.000 mensen die terugkeerbeweging zullen maken. Daarnaast zullen naar verwachting 45.000 nieuwe vluchtelingen de grens met Zuid-Soedan oversteken. "Zuid-Soedan is zelf uiterst kwetsbaar ten gevolge van conflict, klimaatverandering, voedselonzekerheid, of een combinatie van de drie", zegt Verney. 

In de grensgebieden delen de vluchtelingenorganisatie van UNHCR, de VN-organisatie voor migratie (IOM) en het Rode Kruis water, voedsel en andere hulp uit aan de oorlogsvluchtelingen. 

Ook naar Egypte, waar nu al 4 miljoen Soedanezen verblijven, en Ethiopië wordt gevlucht.

Voor veel Soedanezen is vluchten niet eens een optie omdat ze de vaak lange routes niet kunnen betalen. In de hoofdstad Khartoem, een stad van bijna 6 miljoen inwoners, zitten mensen al dagenlang vast in hun huizen.

"Het tekort aan voedsel, water, medicijnen en brandstof wordt extreem acuut, vooral in Khartoem", zegt de VN. Ook het internet ligt al verschillende dagen plat. De prijzen zijn de hoogte ingeschoten, voor flessenwater zijn ze zelfs verdubbeld. Het is ook moeilijk geworden om aan cash geld te raken.

Een magazijn van het Rode Kruis werd geplunderd, waardoor ziekenhuizen nog nauwelijks bevoorraad worden met medicijnen en ander medisch materiaal. "De hele machine van buitenlandse hulp heeft sinds het conflict stilgelegen. Iedereen moet voor zichzelf zorgen. Mensen zitten knel, ze kunnen geen kant uit", zegt correspondent Koert Lindijer, die Soedan al jaren volgt.

Bij het geweld zijn volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) al zeker 460 mensen op het leven gekomen, en 4.100 mensen gewond geraakt. Maar wellicht zijn het er veel meer, want het was de voorbije dagen in veel wijken niet veilig genoeg om lichamen van straat te halen. "Nu het door het staakt-het-vuren wat rustiger is, worden de lijken op straat weggehaald", zegt Lindijer. 

Verschillende buitenlandse regeringen evacueren ook vandaag hun onderdanen uit Soedan. België heeft intussen 17 mensen geëvacueerd. Dat heeft minister van Buitenlandse Zaken Hadja Lahbib (MR) vanmorgen laten weten aan onze redactie. Bij hen zijn ook gezinsleden van landgenoten, die niet noodzakelijk de Belgische nationaliteit hebben.

"Zestien mensen zijn via de lucht geëvacueerd, één via de weg. Een aantal mensen is nog onderweg. Ongeveer twintig mensen zijn nog ter plaatse. De meerderheid van hen geeft aan niet te willen vertrekken. Zij blijven voorlopig dus nog in Soedan, maar we blijven met hen in contact staan."

Lahbib bedankt uitvoerig alle landen die de evacuatie mogelijk hebben gemaakt. Ons land werkt samen met Frankrijk, dat de evacuatie-operatie de voorbije dagen coördineerde voor Europa, en Nederland. Ook andere Europese landen nemen burgers uit andere landen mee.

"Deze landen hebben onze landgenoten meegenomen naar de luchthaven en een plaats gegeven op het vliegtuig. Ik heb de Franse minister van Buitenlandse Zaken al persoonlijk bedankt", zegt Lahbib. "Maar ik ben landen als Djibouti en Jordanië ook zeer dankbaar, want zij hebben onze landgenoten een veilige opvangplaats gegeven."

De Franse president Emmanuel Macron heeft vanmorgen laten weten dat Frankrijk 538 mensen, onder wie 209 Fransen, uit Soedan heeft geëvacueerd. De Franse ambassade in de Soedanese hoofdstad Khartoem intussen gesloten. 

Macron had lof voor het "uitzonderlijke werk onder extreem moeilijke omstandigheden". Hij liet ook weten dat een Franse militair die afgelopen weekend gewond raakte tijdens de evacuatie-operatie niet langer in levensgevaar is.  

Nederland meldt dat een vierde Nederlandse evacuatievlucht vanochtend vroeg veilig is geland in Jordanië. Nederland werkt met twee militaire transportvliegtuigen mee aan de evacuatie uit Soedan. 

Duitsland zegt al een 500-tal mensen te hebben geëvacueerd uit meer dan 30 landen. Vannacht vertrekt een laatste Duitse evacuatievlucht, laat de regering weten. Duitsers die nu nog in Soedan zijn, zullen de komende dagen door bevriende landen worden geëvacueerd, zegt de Duitse regering.

Het Verenigd Koninkrijk heeft afgelopen weekend zijn ambassadepersoneel en familieleden weggehaald uit Soedan, maar is vandaag gestart met een grootschalige evacuatie-operatie om ook andere Britten weg te halen. Een eerste vlucht is deze namiddag vertrokken. De regering schat dat er zo'n 4.000 Britten in Soedan verblijven. De helft zou hebben aangegeven dat ze het land uit willen.