‘Het is gewoon wachten op de volgende gek’: ongeloof na aangekondigde sluiting van café Monk

Ruim twintig jaar geleden trok Yves De Vresse een gyprocplaat los uit het treurige decor van danszaal Het Zinneke in de Katelijnestraat in Brussel. Daarna nog een, en nog een. En zo kwam het iconische jugendstil-houtwerk van café Monk tevoorschijn. “Er was ook een gemetselde discobar”, herinnert De Vresse zich. “Achteraan in de zaal waren de spiegels zwartgeblakerd. Het had daar ooit gebrand, en men had dat opgelost door het roet te overschilderen. Ik ben een maand bezig geweest met het restaureren van die houten panelen.”

Verder schuurwerk maakte aan de buitenkant ook de vroegere naam van het café zichtbaar: A La Couronne. Bij De Kroon.

“Een taalfout”, weet De Vresse. “Het café dateert uit de tijd toen er op die plek nog havendokken waren. Daar was een hijskraan met een tredmolen. Het café heette ‘Bij de Kraan’, maar op z’n Brussels uitgesproken werd dat Kroen. Wij hebben het café genoemd naar jazzpianist Thelonious Monk.”

Wurgcontract

In de beginjaren was de Monk het meest uitgesproken Vlaamse café van de hoofdstad. Na de overname door Filip Jans, ruim tien jaar geleden, werd het publiek internationaler. “Dat was de bedoeling”, zegt Filip Jans. “Dat de Monk toen een tijdje dicht was, werd destijds in de buurt ervaren als een enorm gemis. Daarom heb ik er toen mijn schouders onder gezet.”

Eigenaar Horeca Logistics Services (HLS) weigert nu de handelshuur te verlengen. Een verzoek tot verlenging werd verworpen met als argument dat “structurele werken van afbraak en wederopbouw” moeten worden uitgevoerd. Een drogreden, denkt Jans: “Dit is het eindpunt van een vier jaar durende lijdensweg. Met conflicten over ongeveer alles: coronamaatregelen, aankooptarieven. Als je grote werken gaat uitvoeren, ga je vooraf even met een architect de situatie bestuderen. Dat is niet gebeurd. Mijn aanvoelen is dat ze op zoek zijn naar iemand die hetzelfde wil doen als wij: een wurgcontract ondertekenen en daarna een bom geld en energie investeren. Om over tien jaar hetzelfde te kunnen doen. Ik vind het erg jammer voor de 27 mensen in ons team. Ik zou het graag samenhouden en in de buurt iets nieuws starten, maar in minder dan een maand tijd lukt dat nooit.”

Op zaterdag 13 mei sluit café Monk zoals we het kennen. Met een laatste feest.

‘Brussels instituut’

HLS is een van de drie grote spelers op de Belgische brouwersmarkt. Meerdere Brusselse cafébazen schatten dat het eigenaar is van ongeveer de helft van alle hoofdstedelijke cafés. “Met bijna overal wurgcontracten zoals bij de Monk”, zegt een van hen. “Uitbaters hebben nauwelijks zeggenschap over de bieren op hun kaart. Het is vanuit het perspectief van HLS gewoon wachten op de volgende gek. De Monk is een goudmijn, iedereen weet dat. HLS verandert nu gewoon van ontginner.”

De aangekondigde sluiting veroorzaakte dinsdag een hoop drukte op Twitter. “De Monk is een monument, een horecazaak die haar verplichtingen nakomt, moet beter beschermd worden,” tweette Vlaams Parlementslid Stijn Bex (Groen). “Mijn hart bloedt mee voor het Brusselse ondernemen,” stuurde partijgenote Lotte Stoops. “Meer dan tijd om paal en perk te stellen aan wurgcontracten.”

De Brusselse schepen van stedenbouw Ans Persoons (Vooruit) noemt de Monk “een Brussels instituut” en meldt dat gevel en interieur beschermd zijn: “Benieuwd welke verbouwingen de eigenaar wil uitvoeren. Er is alleszins nog geen aanvraag tot vergunning ingediend.”

Volgens Yves De Vresse is het gebouw het op vier na oudste van de hoofdstad. “Historici van de universiteit van Luik zijn er ooit boringen in hout en gesteente komen uitvoeren”, vertelt hij. “Hun conclusie was dat het pand dateert uit 1596 en als een van de weinige in 1695 het beleg van Brussel heeft overleefd. De hele stad, ook de Grote Markt, is toen in de as gelegd. Maarschalk De Villeroy bestookte Brussel dagenlang met kanonnen, maar om de kanonballen in een boog over de omwalling te krijgen plaatste hij zijn kanonnen op zekere afstand. Daardoor zijn de huizen dicht bij de omwalling gespaard gebleven. Dat is de verklaring voor meerdere heel oude huizen in de Katelijnestraat.”

In een mededeling laat HLS weten dat er “structurele en renovatiewerken” nodig zijn: “Het café zal niet verdwijnen en een horecazaak blijven.”