Vliegtuigen gaan meer op schonere brandstof vliegen binnen EU: nachtelijk akkoord legt strikte normen op
Brandstoffen voor vliegtuigen worden in de toekomst stapsgewijs schoner. Daarvoor zijn nu concrete quota en tijdschema's afgesproken op Europees niveau. Concreet zal het aandeel van de fossiele brandstof kerosine beetje bij beetje kleiner worden en het aandeel van hernieuwbare brandstoffen steeds groter zodat de luchtvaartsector mee kan vergroenen onder de Europese Green Deal. Maar is dit een goed akkoord of niet?
Onderhandelaars van het Europees Parlement en de lidstaten bereikten gisteravond laat een akkoord over een wettekst onder de noemer ReFuelEU Aviation. Dat gaat verder dan wat de Europese Commissie had voorgesteld. De Europese luchtvaart ging tussen 2013 en 2019 elk jaar 5 procent meer broeikasgassen uitstoten.
De luchtvaartsector wereldwijd is goed voor zowat 3 procent van de totale mondiale uitstoot. Maar de impact op de klimaatopwarming gaat breder dan de gevolgen van de broeikasgassen alleen, door een effect dat gaat spelen in de hogere luchtlagen van de atmosfeer, door de condensatiestrepen.
Wat zijn de grote lijnen van het akkoord?
- Vliegtuigbrandstoffen moeten een minimum aan hernieuwbare brandstoffen bevatten: 2 procent tegen 2025, 6 procent tegen 2030 en 70 procent tegen 2050.
- Aan de "hernieuwbare brandstoffen" (SAF's of Sustainable Aviation Fuels) zijn ook eisen verbonden. Er is, naast bijvoorbeeld biobrandstoffen, sprake van een minimaal aandeel van de meest moderne en milieuvriendelijke synthetische brandstoffen, de zogenoemde e-kerosine. Het aandeel daarvan in de hernieuwbare mix moet met de tijd toenemen. Het begint met 1,2 procent in 2030 en 2031 om te landen op 35 procent in 2050.
- Vliegtuigen zullen zo weinig mogelijk tanken om een hogere uitstoot door een groter gewicht zoveel mogelijk te beperken.
- Luchthavens moeten de nodige infrastructuuraanpassingen doen voor het tanken met SAF's.
Over welke brandstoffen gaat het?
E-kerosine is volgens de denktank Transport & Environment een veelbelovende SAF. Ze wordt gemaakt op basis van groene waterstof (geproduceerd met hernieuwbare energie) en opgevangen CO₂. Momenteel is e-kerosine nog duur, maar Europa hoopt dat een verhoogde productie de prijs kan gaan drukken. Toch blijft er CO₂ in zitten, al veroorzaakt die geen extra uitstoot. Het grote voordeel is dat de aanmaak geen grote impact heeft op landgebruik.
Dat laatste is wel het geval voor biobrandstoffen op basis van voedingsgewassen en bijproducten uit palmolie, maar die komen niet in aanmerking, zo hebben de onderhandelaars beslist.
Toch is er ook kritiek: er staan ook hernieuwbare brandstoffen op de groene lijst zoals brandstoffen op basis van gebruikte bak- of frituurolie en dierenvetten. Dat kan de deur openzetten voor meer productie van die laatste, en het risico zou bestaan dat er palmolie voor wordt ingezet als het aanbod ontoereikend is.
Is dit een goede deal of niet?
Het akkoord is een stap in de goede richting, vinden milieu-organisaties, maar er is ook kritiek, ook binnen de luchtvaart. De groep Air France-KLM zegt dat ze nu al meer ambitieuze doelen hebben dan wat eraan komt. Anderen waarschuwen voor een verstoring van de markt, omdat vluchten die buiten de EU gaan, aan de regels ontsnappen.
De enige echte vorm van groene luchtvaart is minder vliegen
Greenpeace-transportexpert Thomas Gelin zei dan weer dat luchtvaartmaatschappijen de hernieuwbare brandstoffen als een vorm van greenwashing kunnen gaan gebruiken: "De enige échte vorm van groene luchtvaart is die van minder vliegen."
Het akkoord moet nu naar het voltallige Europese Parlement en naar de Raad van de Europese Unie. In principe zou dat geen grote problemen meer mogen vormen. Eens dat proces is voltooid, zullen de nieuwe regels zo snel mogelijk van kracht worden.
Waar gaat dit over? In het kader van de Europese Green Deal, die de omslag naar een groenere samenleving met minder broeikasgassen moet bewerkstelligen, worden een hele reeks sectoren bekeken, ook de luchtvaartsector. Dit laatste akkoord komt er in het kader van Fitfor55, het maatregelenpakket om ook op de kortere termijn dan 2050 strikte doelstellingen te formuleren over minder uitstoot. Tegen 2030 wil Europa 55 procent minder broeikasgassen dan in 1990.
De CO₂-uitstoot van vliegtuigen moet naar beneden om de klimaatopwarming te temperen. Onlangs raakte ook bekend dat er ook een koolstofprijs komt voor de uitstoot van broeikasgassen door o.a. de lucht- en scheepvaart.