Spermadonor die in Nederland op zwarte lijst stond, verwekte ook kinderen in België: "Mijn wereld stortte in"

Ines* is alleenstaand en heeft een grote kinderwens, maar ze wil geen anonieme donor. Maar in België werken spermabanken in principe enkel met anoniem donorzaad. Wie een gekende donor wil, moet die zelf aanbrengen.

"Het was voor mij heel belangrijk dat mijn kind zijn afkomst kon kennen, en vragen kon stellen. Daarom ging ik op zoek naar een gekende donor. Maar niemand in mijn omgeving zag het zitten, en dan ben ik op een bepaald moment beginnen te zoeken op internet", vertelt Ines. 

Via een online forum komt Ines in contact met Jonathan M. Ze spreken een paar keer af. "Hij kwam heel spontaan over, gewoon, vlot. Hij kon het goed uitleggen." Hij stond ook open voor contact met het kind.

Ines googelt Jonathan maar vindt geen verontrustende informatie. Op de vraag of hij al eerder had gedoneerd, antwoordt Jonathan dat hij reeds een tiental kinderen had verwekt, maar zou stoppen bij 25. Dat was immers de wettelijke limiet in Nederland, vertelt Ines.

Maar Jonathan liegt. Op dat moment, in 2017, heeft hij al meer dan 100 kinderen verwekt in 11 verschillende Nederlandse fertiliteitscentra. Dat ontdekten enkele Nederlandse moeders, die vonden dat hun kinderen verdacht veel op elkaar leken. Ze bleken allemaal van dezelfde donor te komen. 

De moeders verwittigden de betrokken ziekenhuizen, en in samenspraak met de Nederlandse overheid wordt Jonathan in 2017 op een zwarte lijst gezet voor spermadonoren in ziekenhuizen. 

Het is een schandaal in Nederland, maar Ines woont in België en leest geen Nederlandse kranten. Bovendien vond ze Jonathan M. via het internet en niet via het ziekenhuis. Wanneer ze aan Jonathan vraagt of hij als gekende donor in een medisch begeleid traject in een ziekenhuis wil starten, kan Jonathan haar overtuigen om het toch eerst via "zelfinseminatie" te proberen. 

Jonathan overhandigt haar een vers spermastaal, dat ze bij zichzelf inbrengt. Twee pogingen en drie maanden later is Ines zwanger. Ines krijgt een gezond kind. "Zoals bij elk kind", zo zegt Ines, beleeft ze een zwaar eerste jaar, maar alles gaat goed. Tot ze drie jaar later in een online nieuwsbrief leest over donor J.M. die het blijkbaar niet zo nauw neemt met de regelgeving.

"Toen gingen de alarmbellen af", getuigt Ines. "Ik klikte verder en kwam op een artikel van de New York Times waarin stond dat hij in Nederland op zijn minst 102 kinderen had verwekt. Toen stortte mijn wereld in. Ik vond het verschrikkelijk dat hij loog, en vooral dat het toekomstbeeld voor mijn dochter over haar verwekking helemaal niet zo’n mooi verhaal is."

Om incest en inteelt te voorkomen, is het aantal nakomelingen dat een spermadonor mag verwekken strikt aan banden gelegd. In Nederland ligt het maximum op 25 kinderen (in maximaal 12 gezinnen). In België mag een donor bij maximum 6 verschillende gezinnen kinderen verwekken. Dat is sinds 2007 zo wettelijk geregeld. 

Om die reden was Jonathan M. vanaf 2017 niet meer welkom in Nederlandse ziekenhuizen. Toch stopt hij niet met doneren. Hij gaat zelf online wensouders contacteren voor privédonaties en verkoopt zijn zaad ook aan Cryos, een grote commerciële Deense donorspermabank, die wereldwijd spermastalen distribueert. 

Bij Cryos staat hij bekend onder de alias Ruud. In zijn bio staat: "Ruud lijkt op de Amerikaanse acteurs Brad Pitt en Chris Hemsworth en een jongere versie van de Engelse muzikant Robert Plant". Uiteindelijk zal Cryos Jonathan M. ook schrappen als donor. Hoelang en hoeveel hij doneerde wil Cryos om privacyredenen niet vrijgeven. Intussen zijn er overal ter wereld nakomelingen van Jonathan M.

"Inmiddels is bijna de vraag: in welke landen heeft hij géén kinderen?", vraagt Ines zich hardop af. "Hij is begonnen in Nederland, maar heeft ook kinderen elders in Europa, in Afrika en in Zuid-Amerika. Dat maakt dat het nu moet stoppen, want uit zichzelf houdt die man niet op."

Advocaat Mark de Hek vertegenwoordigt een Nederlandse moeder en de Nederlandse belangenvereniging Donorkind. Zij trokken naar de rechter en eisen een verbod op nieuwe donaties aan nieuwe wensouders voor Jonathan. 

"Als de huidige ouders nog een tweede of derde kindje van hem willen, kan dat”, zegt De Hek. "Alleen willen we niet dat hij verder doorgaat met doneren. 550 is al veel meer dan toegelaten in Nederland, en het is gevaarlijk voor de mentale gezondheid van de donorkinderen."

Vandaag houdt Jonathan M. zich bezig met vloggen over cryptomunten en hoe te leven in de natuur. Een week geleden postte hij nog een YouTube-filmpje waarin we zien hoe hij rauwe dierlijke ingewanden eet, terwijl hij bijschrijft welke voordelen dat volgens hem heeft.

"Terzake" slaagde erin Jonathan te contacteren. In een mail stelt de man dat massadonatie niks uitzonderlijks is en dat Deense commerciële spermabanken ook gebruik maken van massadonoren. 

"Daarbij gaat de Deense kliniek bij elk land tot het maximaal toegestane", schrijft M in zijn reactie. "Dus zo verwekt één donor zeker 500 à 1.000 zwangerschappen wereldwijd." Dat plafond ligt op 12 gezinnen in Nederland, 6 gezinnen in België en 10 gezinnen in het Verenigd Koninkrijk. "Het is eerder een ontnuchterende realiteit voor de wereld dat dit dagelijks gebeurt", merkt M. op.

Dit is inderdaad de manier waarop Cryos te werk gaat, zo bevestigen fertiliteitsartsen. Al hield Jonathan M. zich ook niet aan de nationale limieten, en loog hij tegen de wensouders.

Een Nederlandse moeder heeft een proces tegen M. aangespannen. Twee weken geleden verscheen M. voor de rechtbank in Den Haag (zie foto bovenaan); vrijdag weten we of hij van de rechter een donatieverbod krijgt opgelegd.  

Volgens Steph Raeymaekers, voorzitter van de Belgische Donorkinderen VZW, zijn er vandaag nog altijd zeven vrouwen in verwachting van Jonathan. Ze staat in nauw contact met enkele moeders in Nederland. 

Volgens Raeymaekers wordt het voor al die nakomelingen niet gemakkelijk. "We stellen meer en meer psychologische issues en moeilijkheden vast bij lotgenoten. Het is bij momenten al niet evident om donorkind te zijn, laat staan dat je je door een meute van tientallen "halfjes" (halfbroers of halfzussen) dient te manoeuvreren. Ook daar faalt de overheid en industrie. Donorkinderen, ouders en donoren worden na levering compleet aan hun lot overgelaten."

Ook het feit dat een donorkind de helft van z'n genetisch materiaal deelt met een man die de wensouders bewust misleidde, kan de wensouder zwaar vallen, getuigt Ines. "Ik dacht dat hij een narcist was. Aanvankelijk was ik ook ongerust dat mijn dochter dat geërfd zou hebben. Dat vond ik heel moeilijk. Als ze lastig deed, dacht ik: o neen, straks is ze narcistisch, of heeft ze psychologische moeilijkheden." 

Vandaag worstelt Ines hier minder mee. En er is ook een stukje dankbaarheid, voor haar kind, dat ze vandaag nooit meer zou willen ruilen voor een ander kind. Maar de kwaadheid op Jonathan M. blijft.

(*) Ines is een schuilnaam, ze wenst anoniem te blijven. Haar identiteitsgegevens zijn bekend bij de redactie.