Nederlandse massadonor met ‘ruim 550 kinderen’ moet stoppen met verstrekken van zijn sperma: wat is er aan de hand?

Een zaaddonor die inmiddels al zeker 550 kinderen heeft, moet stoppen met het verstrekken van zijn sperma. Als hij toch doorgaat, moet hij een dwangsom van 100.000 euro per donatie betalen. Bovendien mag hij niet tegen wensouders zeggen dat hij bereid is om sperma te doneren en mag hij geen advertenties plaatsen. Dat heeft de rechtbank in het Nederlandse Den Haag vrijdag bepaald.

Volgens Donorkind heeft de spermadonor, Jonathan, zijn zaad verspreid via meer dan tien klinieken in binnen- en buitenland. Hij moet van de rechtbank laten weten of hij ook aan andere instellingen heeft gedoneerd. Als blijkt dat die lijst niet compleet is, krijgt hij een dwangsom van 25.000 euro per niet genoemde spermakliniek.

Waar gaat het over?

De zaak was in Nederland aangespannen door Stichting Donorkind. Die zegt dat de massadonatie gevaarlijk is voor de gezondheid van de kinderen, en later eventueel van hun kinderen. Zij zouden zonder het te weten een kind kunnen krijgen met een halfbroer- of zus.

De advocaat van de stichting zei tijdens de zaak de pijn onder de moeders te hebben gevoeld. Die zitten volgens haar in “een raar sociaal experiment”, waar nu meteen een einde aan moet komen.

Behalve het risico op incest is de vraag hoe de kinderen moeten omgaan met al die zusjes en broertjes, stelde ook de rechter. De advocaat van de stichting haalde onder meer het “complexe rouwproces” aan dat er was toen een van de kinderen overleed.

In Nederland ligt het maximum aantal kinderen van één spermadonor op 25 (in maximaal 12 gezinnen). In België mag een donor bij maximum 6 gezinnen kinderen verwekken. Dat is wettelijk geregeld sinds 2007.

Wat zegt Jonathan M. zelf?

Jonathan zelf zei tijdens de zitting dat zijn aanpak “een geheel nieuw concept” is. Zijn advocaat zei dat mensen zelf kunnen beslissen wat ze met hun lichaam doen.

Volgens de donor kunnen zijn kinderen onbewuste inteelt met een onbekende halfzus of halfbroer voorkomen door te zeggen dat hij hun vader is, maar de rechtbank veegde dat van tafel. Dat is persoonlijke informatie, en ze hoeven die niet met de rest van de wereld te delen, aldus de voorzieningenrechter in Den Haag.

M. zei eerder nog dat hij zich al sinds 2019 niet meer actief aanbiedt, maar dat hij nog wel beschikbaar is voor een gezin waar al een zoon of dochter van hem is. Aan die beschikbaarheid komt nu dus een einde met de uitspraak van de rechtbank. De advocaat van Donorkind meldde wel dat er op dit moment nog vrouwen in verwachting zijn van de man.

M. komt zelf uit een groot gezin en wil anderen dat ook “gunnen”. Jonathan M. vindt dat hij ten onrechte wordt aangehaald als “een dolle stier met voortplantingsdrang”. Hij repte ook nog van een tv-serie die een aanbieder van films zou willen maken over hem, maar daar gaat hij niet aan meewerken.

Wat is de link met België?

Duidingsprogramma Terzake sprak donderdag nog een Vlaamse wensmoeder die via het internet in contact kwam met Jonathan M.. In België werken spermabanken alleen met anonieme donoren, maar de vrouw ging zelf op zoek omdat ze wilde dat haar kind zijn afkomst zou kennen. Op de vraag of de man al eerder had gedoneerd, antwoordde Jonathan dat hij een tiental kinderen had verwekt. De man overhandigde haar een spermastaal dat via ‘zelfinseminatie’ werd ingebracht. Een aantal pogingen later bleek de vrouw zwanger.

Maar ‘tiental kinderen’ bleek dus een grote leugen. Drie jaar later - ze had intussen een gezonde dochter - las de Vlaamse online een bericht over het schandaal in Nederland rond massadonor M. “Toen stortte mijn wereld in”, getuigt de vrouw in Terzake. “Ik vond het verschrikkelijk dat hij loog, en vooral dat het toekomstbeeld voor mijn dochter over haar verwekking helemaal niet zo’n mooi verhaal is.”

Hoe moet het in ons land nu verder?

Vicepremier en minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) liet tijdens Terzake weten dat België tegen het einde van het jaar over een register van spermadonoren moet beschikken.

Volgens Steph Raeymaekers van de Belgische vzw Donorkinderen bestaan er sterke vermoedens dat verschillende ziekenhuizen in ons land het sperma van M. gebruikt hebben en dat de overheid “naliet een onderzoek te starten toen in 2017 al bleek dat in binnen- en buitenland het maximumaantal donorkinderen van deze donor ruimschoots overschreden was”.

Tijdens een debat met Raeymaekers zei Vandenbroucke dat alle Belgische fertiliteitscentra zullen worden bevraagd over eventuele donaties door de man: “We gaan ook contact opnemen met Nederland, en met private donorbanken zoals (het Deense) Cryos.” Vandenbroucke waarschuwt vanwege het grote aantal kinderen van dezelfde vader ook voor het gevaar op inteelt.

Met het register, aldus Vandenbroucke, zullen de fertiliteitscentra op voorhand kunnen controleren of een donor niet bij meer dan zes verschillende vrouwen kinderen aan het verwekken is. Ook van Cryos en andere private donorbanken wil hij de “waterdichte garantie” dat ze zich in België aan de “zesvrouwenregel” houden. Vandenbroucke wees er nog op dat het aan het parlement is om te beslissen over de anonimiteit van donoren.

Er wordt in België al jaren gesproken over een databank voor spermadonoren, die ervoor moet zorgen dat één donor niet te veel kinderen verwekt. “Het is onaanvaardbaar dat dat register er nog niet is, maar mijn wetsontwerp daarover wordt binnenkort in het parlement besproken”, zei Vandenbroucke. Hij belooft dat de hele zaak tegen het einde van het jaar rond is.