Nu ‘Title 42’ wegvalt, stuurt Joe Biden 1.500 militairen naar de grens met Mexico: ‘De situatie is geëscaleerd tot een grotere ramp’

Op 11 mei eindigt de gezondheidsnoodtoestand in de Verenigde Staten. Een van de maatregelen die wegvallen, is de zogenaamde ‘Title 42’. Die stamt uit 1893 en was bedoeld om de VS te beschermen tegen ziektes zoals cholera, gele koorts malaria en tbc.

In de praktijk gebruikten de Verenigde Staten de gezondheidsmaatregel de afgelopen drie jaar om migranten zonder visum onmiddellijk het land uit te kunnen zetten. De maatregel was in voege sinds maart 2020. De toenmalige president Donald Trump greep Title 42 maar wat graag aan, niet toevallig de man die bij het bekendmaken van zijn kandidatuur voor de verkiezingen in 2016 Mexicanen die de grens oversteken “verkrachters” noemde.

Maar ook onder president Biden vormde de maatregel een hoeksteen van het Amerikaanse migratiebeleid. In totaal zijn meer dan 2,5 miljoen mensen via die weg opnieuw de grens overgezet.

Hoewel de Centers for Disease Control and Prevention al in april van vorig jaar geen noodzaak zagen om Title 42 aan te houden, bleef het van kracht. Een eerdere poging van Biden om het op te heffen werd tegengehouden door enkele Republikeinse gouverneurs. “Zij vragen net het omgekeerde, namelijk een militarisering van de grens”, zegt Amerika-kenner Willem Post (Clingendael Instituut). “Daarbij vonden ze conservatieve rechters in het Hooggerechtshof aan hun zijde.”

Politiek dynamiet

Het toont hoe gevoelig het onderwerp migratie ligt in de Verenigde Staten. Nog meer omdat het aantal mensen dat probeert de grens over te steken in het zuiden van het land is gestegen. Tussen oktober 2021 en september 2022 deden 2,3 miljoen mensen dat: het hoogste aantal ooit. Een jaar ervoor waren het 1,7 miljoen mensen, toen ook een record.

De grote aantallen creëren chaos in het zuiden van het land. Veel migratiecentra kunnen de stroom mensen die de grens passeren niet aan. Daardoor zien veel migranten zich genoodzaakt de nacht op straat door te brengen.

De algemene vrees is dat het opheffen van Title 42 ertoe zal leiden dat enkel meer mensen proberen de grens over te steken. Het is een van de redenen waarom Biden nu 1.500 militairen naar de grens met Mexico stuurt. Bedoeling is dat ze hun 2.500 collega’s die de grens bewaken administratief ondersteunen.

Dat Biden de maatregel nu communiceert, is volgens Post niet toevallig in verkiezingstijd. “Biden presenteert zich als een centrumpoliticus die wil tonen dat hij hard on crime kan zijn. Hij probeert van twee walletjes te eten: door te hameren op het belang van mensenrechten enerzijs, door te tonen dat hij illegale praktijken wil aanpakken anderzijds.”

Die dubbelzinnige houding komt hem op veel kritiek te staan, zowel aan Republikeinse zijde als binnen zijn eigen Democratische partij. Wat dat betreft kon de tweet van Andrea Flores tellen. Zij was tot voor kort verantwoordelijk voor het beleid langs de grens onder Biden. Volgens haar had de administratie “meer dan twee jaar tijd om Title 42 geleidelijk af te bouwen. De situatie is echter geëscaleerd tot een grotere ramp, die, opnieuw, troepen naar de gemeenschappen langs de grens zal leiden.”

Het beeld van soldaten die naar het grensgebied trekken ligt nu eenmaal gevoelig, zeker omdat onder Trump meer dan 5.000 soldaten daar actief waren. Het ligt extra gevoelig voor Biden, die naar de kiezer trok met de belofte de chaos die onder Trump heerste aan de grens, met het opsluiten van kinderen in detentiecentra als dieptepunt, weg te werken. Biden worstelt al twee jaar met die belofte.

‘Processing centres’

Veel mensen hadden verwacht dat het migratiebeleid onder Biden meer zou hebben afgeweken van dat van zijn voorganger. “Maar vergeet niet dat Biden altijd een erg ‘oldskool’ aanpak heeft gehad en steeds wakker ligt van hoe zijn beleid overkomt bij het brede publiek”, zegt Susan Fratzke, senior beleidsanalist bij de denktank Migration Policy Institute (MPI). “Ook al heeft Biden de zware handhaving die Trump in het leven riep aan de grens niet helemaal teruggedraaid, hij is nooit teruggekeerd naar zwaardere maatregelen, zoals het opsluiten van kinderen, wat Trump wel deed. Ook Barack Obama stond trouwens voor strenge handhaving aan de grens: uiteindelijk stuurde hij meer migranten terug naar hun thuisland dan zijn Republikeinse voorganger Bush.”

Bidens plannen om het wegvallen van Title 42 op te vangen vallen uiteen in twee groepen van maatregelen. Hij wil strenger optreden tegen illegale grensovergangen, en anderzijds alternatieve, legale paden voor migratie naar de VS creëren. De meest in het oog springende maatregel daarbij zijn misschien wel de regionale ‘processing centres’ die de VS willen oprichten in Guatemala en Colombia, waar migranten asiel kunnen aanvragen.

“De uitdaging voor deze centra zal liggen in hoe ze functioneren”, zegt Fratzke. “De VS hebben het al moeilijk om visa-aanvragen te behandelen. Om dit te doen werken, zullen dingen een pak sneller moeten gaan. Naast dat logistieke is het ook maar de vraag hoe mensen naar de centra zullen kijken en wat het dus zal betekenen voor het aantal migranten die de zuidelijke grens oversteken. Dat blijft een politieke uitdaging voor Biden.”