Het "maaneffect": slapen we slechter bij volle maan en worden er dan meer baby's geboren?

"Al dagen van slag door de volle maan. Ik zal blij zijn als ik weer kan slapen en de hoofdpijn zakt." "Volle maan, mensen. Loop me niet voor de voeten en spreek me niet tegen." Wie vandaag even scrolt door Twitter, zal veel mensen tegenkomen die amper hebben geslapen of slechtgezind zijn. De zogezegde schuldige? De volle maan die vannacht aan de hemel stond.

Al jaar en dag gaan er verschillende verhalen rond over de (volle) maan en de effecten die die zou hebben op de mens. Niet alleen zouden mensen slecht slapen, er zouden zelfs meer geboortes zijn tijdens de volle maan. Slaan die beweringen ergens op? Het korte antwoord: neen. 

Veel mensen zijn er heilig van overtuigd dat de volle maan verantwoordelijk is voor hun slaaptekort. Deze stelling is misschien wel de meest hardnekkige en heeft de meeste "verklaringen".

Al het water op aarde wordt door de maan aangetrokken (eb en vloed). Veel mensen geloven dat ons lichaam - dat voor een groot deel uit water bestaat - daar ook de effecten van voelt. Het is de populairste verklaring. Maar verschillende onderzoeken weerleggen die theorie. De massa water in ons lichaam is natuurlijk niet vergelijkbaar met die van de zee, en is dus niet groot genoeg om aangetrokken te worden door de maan.

Tegelijkertijd zijn er studies die wel aangeven dat we later en korter slapen tijdens volle maan. Toch is er geen statistisch en aantoonbaar direct verband. Dat blijkt uit onderzoek van het academisch ziekenhuis Radboudumc in Nijmegen, in Nederland en van het Max Planck Institute of Psychiatry in München, in Duitsland. Zij analyseerden 37 slaapstudies. 

Het zou wel kunnen dat mensen slechter slapen omdat de volle maan extra licht geeft. Zeker als ze zonder (verduisterende) gordijnen slapen. Ons lichaam werkt met een interne biologische klok. Die klok reageert op licht. Licht kan dus wel je slaap verstoren.

Deze mythe vindt zijn oorsprong in de jaren 50. Er werd toen onderzoek gevoerd naar enkele dagen waarop "extreem veel kinderen" geboren werden. Een verband met de volle maan werd toen al niet gevonden. Maar het was te laat: de theorie kreeg mythische proporties.

Sindsdien is in vele studies tevergeefs gezocht naar verbanden tussen volle maan en een hoger geboortecijfer. Ook in de geboortestatistieken is daar niets van te merken.

Decennialang - mogelijk zelfs eeuwenlang - geloven veel mensen dat er meer aanrandingen, overvallen en andere vormen van criminaliteit plaatsvinden bij volle maan. 

Mogelijk vindt deze mythe zijn oorsprong in een andere mythe: die van de weerwolf. Weerwolven zouden mensen zijn die bij volle maan in wolven veranderen. Een gemoderniseerde versie van deze mythe beweert dat mensen niet meer in wolven veranderen, maar zich alleen gedragen als het mythische wezen. Wilder, agressiever en roekelozer dus.

Verschillende onderzoekers, zoals die van het datacentrum BetaGov van de New York University, hebben zich over deze theorie gebogen. Uit die onderzoeken blijkt niet alleen dat er geen verband is, maar ook dat er geen statistische toename is van criminaliteit tijdens volle maan.

Van depressieve episodes tot een kort lontje. Ook daar wordt weer gewezen naar de volle maan. De energie van de maan zou onze emoties versterken. En je voelt het al aankomen: ook hier tonen verschillende onderzoeken dat er geen verband is tussen de volle maan, angst, depressie en humeur.

"Ik weet niet waar die theorie zelfs vandaan zou komen", zegt psycholoog Marieke Impens van expertisecentrum The Human Link. "Dat slaat helemaal nergens op." Psychologische centra zien ook geen toename van patiënten.

Dat neemt natuurlijk niet weg dat mensen voelen wat ze voelen en dat die emoties valabel zijn. Volgens psychologen gaat het hier over toeval of over een "self-fulfilling prophecy", letterlijk vertaald een zelfvervullende voorspelling. Dat is een psychologisch fenomeen waarbij een verwachting zichzelf inlost, enkel en alleen omdat je die verwachting in je hoofd hebt.