Steeds meer bedrijven helpen VeloVeiligheid verhogen: “Wie met de fiets komt werken, moet eerst les volgen”

Geen filestress: check. Mooie fietsvergoeding? Check. Conditiepeil op punt: mooi meegenomen. Arriveren met een wakkere kop? Check. Geen verrassing dus dat de fiets steeds meer mensen kan bekoren om naar het werk te pendelen. De voorbije vijf jaar steeg het aantal fietsende werknemers in ons land met 26 procent, zo blijkt uit de driejaarlijkse woon-werkverkeerbevraging van de FOD Mobiliteit bij 4.000 private en publieke werkgevers. Eén op de zeven fietst naar het werk. En steeds meer bedrijven zorgen dat dat ook VeloVeilig kan. De Antwerpse haven, met zijn zwaar verkeer en industrie nochtans niet meteen een plek die je met fietsveiligheid associeert, is er zo een. Havenbedrijf Antwerpen-Brugge trekt de komende jaren 40 miljoen euro uit om de meer dan 200 kilometer aan fietspaden in het havengebied verder aan te vullen, comfortabel en veilig te maken.

Dat is ook nodig, want net als in de rest van Vlaanderen komen er van de 73.000 werknemers in de haven steeds meer met de fiets, de e-bike of de speedpedelec. En met zoveel fietsers in dat industriegebied hadden ze jaren geleden bij de bouw en uitbreiding, bijvoorbeeld van sluizen, geen rekening gehouden. Die historische achterstand wordt in sneltempo goed gemaakt: de haven telt vandaag al meer dan 200 kilometer fietspad, waarvan tientallen kilometer vrijliggend, drie meter breed en die er bovendien bijzonder veilig bij liggen. Gevaarlijke spoorkruisingen werden aangepakt en loodrecht gemaakt zodat pendelaars onmogelijk nog met hun wiel in de sporen kunnen vast raken. En er staan projecten op stapel om verschillende sluizen toegankelijker te maken. Dat is niet alleen goed nieuws voor de duizenden fietsende werknemers in het havengebied overigens, maar ook voor toeristen die via het knooppuntennetwerk - want ook dat is er tegenwoordig - de haven willen verkennen.

_{(Lees verder onder de foto)}

De komende tien jaar worden nog eens 115 projecten uitgevoerd. “Wij dragen fietsveiligheid bijzonder hoog in het vaandel en ons plan is grootschalig en ambitieus”, zegt Evelyn Tiebos, woordvoerder van Port of Antwerp-Bruges. “Ons doel is om de komende tien jaar elk bedrijf bereikbaar te maken via een vrijliggend fietspad, veilig weg van het vrachtverkeer en de vaak hogere snelheden in de haven. We hebben een online meldpunt voor gevaarlijke punten en ook bedrijven worden actief betrokken in ons masterplan.”

Een van die bedrijven die binnen de haven een pioniersrol spelen als het op fietsveiligheid aankomt, is BASF. Hun 3.800 werknemers fietsen wekelijks maar liefst 42.500 kilometer bijeen. Het chemiebedrijf won met zijn fietsbeleid zelfs de Business Mobility Award. “Toen we in 2017 startten met fietsleasing- de Oosterweelwerken zouden starten en we hoopten dat fietsen een deel van de daarbij horende mobiliteitsproblemen zouden kunnen oplossen- merkten we plots een enorme toename aan ongevallen op”, vertelt Frederik Pieters, stafmedewerker en projectleider van het fietsveiligheidsproject bij BASF. “BASF, moet je weten, zit helemaal in het noorden van de haven en weinig mensen wonen in de onmiddellijke omgeving van het werk. De minimale woon-werkafstand bij ons ligt al gauw op 15 kilometer en dus werd de speedpedelec bijzonder populair in ons leaseplan.”

Met de gevolgen vandien helaas. Er gebeurden een aantal zware ongevallen en sommige werknemers waren weken tot maanden uit. “In de chemische industrie heerst een enorme veiligheidscultuur, zowel binnen het bedrijf, maar ook daarbuiten. We konden daar dus niet zomaar van wegkijken.” BASF ging over tot diepgaand onderzoek en analyseerde zomaar even 155.000 fietsritten van hun werknemers. “Via het inklokken aan de fietspoort konden we nagaan met welke fietsen - gelinkt aan hun leaseplan - werknemers kwamen, van waar ze kwamen, welke shift ze deden, enzovoort. We koppelden de ritten zelfs aan de weersomstandigheden. Uit onze analyse bleek dat vooral wie een langere afstand reed en met een hogere snelheid fietste, meer risico liep. Ervaring daarentegen, verlaagde het risico. Met die resultaten zijn we aan de slag gegaan.”

BASF sensibiliseerde niet alleen met een postercampagne. Sinds het onderzoek is elke werknemer met een leasefiets - dat zijn er vandaag 1.516 - verplicht om een fietsopleiding te volgen én om fluorescerende kledij te dragen, ongeacht of ze nu met een koersfiets, e-bike of speedpedelec naar het werk komen. “Het verschil is frappant”, vertelt Frederik. “We reduceerden het aantal ongevallen met 35 procent. Waar vroeger vier ongevallen per 100.000 kilometer gebeurden, zijn dat er vandaag tweeënhalf. Al streven we ernaar dat cijfer uiteraard ooit op nul te krijgen. We zetten ondertussen alle ongevallen uit op kaart, om een zicht te krijgen op de kritieke punten langs de invalswegen. Daar hopen we de missing links nog aan te pakken, in samenspraak met het havenbedrijf, de districten en de bevoegde gemeenten.”

_{(Lees verder onder de foto)}

Ook Port of Antwerp-Bruges wil voor hun eigen fietsende mensen een voorbeeld stellen. Bij het havenbedrijf zelf komt bijna de helft - 718 van de 1.660 medewerkers - met de fiets naar het werk. Zij kunnen onder meer rekenen op een gratis fietshelm en fluohesje, praktijkles om met de speedpedelec te leren rijden, gratis fietstassen en standaardbedrijfs- en plooifietsen en fietsleasing. “IJzeldagen kondigen we aan, om ongevallen te voorkomen. Onze mensen krijgen naast een fietsvergoeding daarom ook een tegemoetkoming voor het openbaar vervoer als het gaat vriezen. Er zijn laadpunten, douches en omkleedruimtes én droogkasten voor wie door de regen heeft moeten fietsen. Zo maken we fietsen naar het werk helemaal aantrekkelijk.”