Is de GBU-43 de voorbode van nieuwe VS-doctrine?

"De 'mother of all bombs' (Massive Ordnance Air Blast of MOAB, nvdr.) is de krachtigste niet-nucleaire bom die de Amerikanen in huis hebben", legt VRT-defensiespecialist Jens Franssen uit. "Die bom weegt zo'n 10.000 kilogram, het gewicht van bijna tien auto's. De MOAB is ook een zogenoemde thermobare bom, die een enorme vuurbal en een enorme luchtverplaatsing veroorzaakt." "Thermo" verwijst naar de grote hitte die de bom veroorzaakt, "bare" verwijst naar de drukgolf die ontstaat als de bom ontploft.

Volgens Franssen is de MOAB niet geschikt om kleine, harde doelwitten uit te schakelen. "De vuurbal zuigt alle lucht rond zich weg. Door de luchtverplaatsing kan je er heel grote gebieden mee 'omverwerpen'." 

"In Afghanistan is de MOAB gebruikt om een tunnelcomplex van IS te vernielen. Zo'n complex is vaak heel uitgestrekt en dus moeilijk te raken. De MOAB zuigt de lucht uit het hele complex, waardoor je alle strijders in de tunnels kan uitschakelen." 

De VS hebben overigens nog een krachtiger bom in hun arsenaal, de MOP, Massive Ordinance Penetrator. Die zou speciaal ontworpen zijn om een Iraanse verrijkingsinstallatie voor uranium te vernietigen, die in een berg ligt. De MOP is nog nooit gebruikt en kan alleen door een B2 stealthvliegtuig afgeworpen worden.

Jens Franssen twijfelt er niet aan: "Het lijkt erop dat we hier de hand zien van twee generaals: minister van Defensie James Mattis en de nieuwe veiligheidsadviseur Herbert McMaster. Die laatste is heel zijn carrière bezig geweest met het uitdenken van strategieën en hoe je macht kan verwerven."

VRT-oorlogsjournalist Rudi Vranckx beaamt dit: "Trump geeft carte blanche aan de militairen, nu hij afstand lijkt te nemen van zijn adviseur Steve Bannon." 

"Het lijkt erop dat de VS naar een nieuwe strategie aan het evolueren is, waarbij er resoluut wordt opgetreden, maar ook doelgericht en uiteindelijk relatief beperkt. We hebben dat gezien met de aanval van vorige week in Syrië." Bij die aanval bombardeerde de VS een Syrische luchtmachtbasis, omdat vermoed wordt dat Syrië gifgas heeft gebruikt bij een bombardement op een dorp.

Door deze nieuwe bombardementen, volgt de VS een nieuwe, daadkrachtige doctrine, waardoor zij wil laten zien: "Kijk, wij kunnen en wij zullen unilateraal toeslaan als we dat willen"

"Trump wil zich onderscheiden van Obama", zegt defensiespecialist Ko Colijn van het Clingendaelinstituut voor internationale betrekkingen. "Hij wil met IS afrekenen en heeft al gezegd dat hij ze naar de hel wil bombarderen. Tegen de militairen heeft hij gezegd dat ze zelf mogen uitzoeken hoe."

"Afghanistan was het eerste niet-Arabische land dat zich achter het kalifaat heeft geschaard", weet Rudi Vranckx. "Bovendien evolueert de toestand in dat land niet in de positieve zin. IS lijkt de taliban te verdrijven en de opleiding van het Afghaanse leger loopt spaak."

"Onderschat ook niet de symbolische waarde van de plek waar de VS met de MOAB heeft toegeslagen: de bergachtige streek waar ooit Al Qaeda en Osama bin Laden zich schuilhielden." Washington toont met andere woorden dat niemand kan ontkomen als het toeslaat.

Afghanistan als ideaal doelwit voor een aanval met een zware bom: Vranckx wijst erop dat de kans op "collateral damage", zoals burgerdoden eufemistisch genoemd worden, klein is. Gewoon omdat het hier gaat om zo'n dunbevolkte streek. "In Irak en Syrië bombardeert de VS sowieso al, en bovendien kom je daar niet zo gemakkelijk weg met zo'n zware aanval. Stel je voor hoe dat zou gepercipieerd worden in de Russische media, bijvoorbeeld." 

"Misschien is de VS onder president Obama een stukje te berekenend geworden", oppert Jens Franssen. "Daardoor konden de tegenstanders van Amerika zelf gaan bepalen hoe ver zij konden gaan. Trump wil daar een nieuwe lijn."

"Het Amerikaanse vliegdekschip Carl Vinson en enkele begeleidende kruisers stomen op naar het Koreaanse schiereiland. Dat gebeurde ook twee keer onder president Obama, maar nieuw is dat de schepen er nog maar vorige maand waren en nu dus terugkeren. Dat is uitzonderlijk."

"Vergeet ook niet dat er in Noord-Korea een nationale feestdag zit aan te komen. Vaak worden dan belangrijke tests uitgevoerd. Het is niet ondenkbaar dat een van de Amerikaanse schepen een Noord-Koreaanse raket uit de lucht zou schieten. Het is natuurlijk nog koffiedik kijken, maar Noord-Korea houdt hier wel rekening mee."

"De aanval met de MOAB in Afghanistan kan dus passen in een grote strategie waarbij de VS aan zijn tegenstanders duidelijk maakt onberekenbaar, vastberaden en doelgericht te zijn."

De strategie van Trump lijkt te imponeren, maar heeft ook beperkingen. "Hij heeft nu al zijn krachtigste niet-nucleaire bom ingezet. Welke opties blijven er nu nog over? Kernwapens of boots on the ground (landtroepen)?" Rudi Vranckx mist een fundamentele strategie op lange termijn. "Trump blijft bij een strategie van straffe daden, maar een oplossing ten gronde heeft hij nog altijd niet. Ook het einddoel van zijn spierballengerol is helemaal niet duidelijk.

"Het is een escalatie", beaamt Ko Colijn. "Ik ben bang dat ook dit vrij snel is uitgewerkt. Bovendien heb je ook nog een mogelijk terugslageffect: het kan sommigen net aanzetten om zich bij IS aan te sluiten en nog meer aanslagen te gaan plegen."

Volgens Rudi Vranckx blijft de dreiging van IS bestaan, ondanks het wapengekletter van Trump. "Een aanslag met een vrachtwagen zoals in Berlijn of in Nice hou je zo niet tegen."