‘Als je het deksel van de put haalt bij Bpost, kom je zelf ook in de shit terecht’: minister De Sutter na de rampweek

Hoe blijft minister van Overheidsbedrijven en vicepremier Petra De Sutter kalm in de chaos van de Wetstraat? Elke ochtend mediteert ze. “Het boeddhisme inspireert me. Dankzij ademhalingsoefeningen, concentratie en focus krijg ik mijn spontane hersenactiviteit onder controle. Dat maakt van mij een gelukkig mens, ook in moeilijke tijden. Ik pieker nooit.”

Die rust kon ze dinsdag gebruiken in de Kamer, waar ze zich moest verantwoorden voor de vele schandalen bij Bpost. Het postbedrijf kon via gemanipuleerde contracten tot 50 miljoen euro belastinggeld per jaar te veel opstrijken. Al die tijd zaten twee mensen van Bpost mee op haar kabinet.

Hoe voelt het om uw politieke onschuld kwijt te zijn? U gedroeg zich dinsdag als een volleerd machtspoliticus.

“Als je het deksel van de put haalt bij Bpost, kom je zelf ook in de shit terecht. Ik heb al uitgelegd dat ik als nieuwe minister in een bestaand systeem ben gestapt, zonder me daar vragen bij te stellen. Had ik dat beter wel gedaan? Uiteraard, maar er zijn verzachtende omstandigheden. De collusie tussen de post en de staat bestond al jaren. Ik had nog niet voldoende ervaring om die te zien.”

Een vicepremier die zich verschuilt achter onervarenheid. Dat is makkelijk.

“Ik verschuil me niet. Zelfs bij Bpost ontdekken ze nu pas hoe sommigen in het verleden de boel manipuleerden. Het is zeer frustrerend dat de lijken daar maar uit de kast blijven vallen. Ik hoop dat het einde in zicht is. We moeten ook de relatie tussen Bpost en de staat gezonder maken. Want nu ben ik bevoegd voor niets en verantwoordelijk voor alles.”

Daar bestaat een simpele oplossing voor: Bpost privatiseren.

“Er zijn verschillende redenen waarom dat een slecht idee is, zoals het verlies van de sociale meerwaarde van Bpost. Er zijn nog altijd mensen die afgelegen wonen en enkel een praatje met de postbode kunnen maken. Die hun pensioen cash aan huis laten uitbetalen. Of die blij zijn dat ’s ochtends hun krant in de brievenbus ligt. Sommige OCMW’s schakelen zelfs postbodes in om te polsen hoe het met mensen gaat.

“Wat denkt u dat Bpost zal doen na een privatisering? Kantoren en automaten sluiten, zoals de banken. Ik vind het belangrijk dat er vanuit ieder dorp een postkantoor bereikbaar blijft. U moest eens weten hoeveel vragen ik krijg over de gewijzigde openingsuren van het postkantoor in gehucht x of y.”

U houdt vol dat u van niets wist, maar het Rekenhof stelde toch al lang vragen bij de duistere gang van zaken bij Bpost?

“Zo concreet waren die opmerkingen niet. De nauwe verwevenheid met consultants, de oplichting van de staat: dat was voor iederéén nieuwe informatie. Vandaar dat we vanuit de regering een externe audit voor Bpost bestelden.”

De regering beloofde die audit half februari, maar vicepremier Pierre-Yves Dermagne (PS) geeft toe dat hij nog niet is aanbesteed. Jullie lijken niet gehaast.

“Jawel, maar we vinden geen kandidaten! We zullen internationaler moeten zoeken. Als de audit niet binnen twee maanden klaar is, staat de nieuwe concessie voor de krantenbedeling op de helling.”

U stuurde de twee Bpost-medewerkers op uw kabinet terug naar het postbedrijf. Is dat een schuldbekentenis?

“Neen. Ik vind dat oprecht een menselijk drama. Die mensen zagen hun naam in de krant staan, werden kapotgeschreven en gediscrediteerd. Allemaal door een aantal lekken en beschuldigingen van iemand die om goede redenen door Bpost werd ontslagen (oud-CEO Dirk Tirez, TP). De enige reden waarom ze nu teruggaan, is omdat ze na al die heisa niet meer kunnen functioneren. Die mensen zitten in zak en as.

“Kijk, als ik in 2020 wist wat ik nu allemaal weet, dan zou geen haar op mijn hoofd eraan denken om mensen vanuit Bpost te detacheren. Maar waar moest ik mijn experts halen? Ik zou meteen tekenen voor een Nederlands systeem met kleine kabinetten en een sterke administratie. Alleen, wat doen we in België? We besparen onze federale administratie al tien jaar kapot.”

In de omgeving van Tirez klinkt het dat hij onder de bus gesmeten werd. Niet alleen door u, maar ook door de PS en Bpost-voorzitter Audrey Hanard.

“Hoever gaan die complottheorieën? Dat mijnheer Tirez wellicht via zijn goede contacten van alles lekt en dat de media dit zonder argwaan overnemen, daar kijk ik met grote ogen naar. Er loopt nu een onderzoek van het parket. Als dat tot de conclusie komt dat Tirez schuldig is, gaan we dan ook beweren dat het parket door de PS is omgekocht? Sorry, daar kan ik echt niet tegen.”

U kaatste zelf toch ook de bal door naar PS? U noemde de banden tussen PS en Bpost abnormaal.

“Eerlijk, dat had ik niet mogen doen. Enkele seconden voordat ik het parlement binnenging, kreeg ik voor de camera de vraag of ik het normaal vond dat de PS in achterkamertjes met de top van Bpost heeft samengezeten over het krantencontract. ‘Mocht dat zo zijn,’ antwoordde ik hypothetisch, ‘dan vind ik dat niet normaal.’ Waarop die uitspraak een eigen leven ging leiden. Ik heb dat uitgepraat met Dermagne.”

Zo verlegde u wel de druk naar de PS. Zouden jullie dat bij Groen niet wat vaker moeten doen, van jullie afbijten?

“Ja, want dan zal het vertrouwen in de politiek toenemen, zeker? (zucht) Ik ben het daar fundamenteel mee oneens. Mensen houden er tegenwoordig van dat politici elkaar in het gezicht slaan, dolken in de rug steken en veel theater maken. Wie op een positieve manier aan politiek wil doen, is zwak, onnozel of naïef.”

Heeft u eigenlijk wakker gelegen de voorbije anderhalve week?

“Ik heb wakker gelegen voor mijn twee medewerkers. Niet voor mezelf. In mijn privé- en beroepsleven heb ik al zwaardere stormen overleefd. Als je als gynaecoloog om drie uur ’s nachts een keizersnede moet doen omdat het slecht gaat met de baby en je verliest je koelbloedigheid, kan het fataal zijn. Ik ben dus getraind op crisissen. Iedereen die wat langer meedraait, komt weleens in een storm terecht. Maar als je recht in je schoenen staat, ga je nooit omwaaien.”

Wordt u harder aangepakt omdat u een vrouw bent?

“Neen. Onze politieke cultuur is wel zeer mannelijk en agressief. Doe je daar niet aan mee, zoals ik, dan ben je meteen een machteloze en zwakke loser. De vrouwen die geapprecieerd worden, gedragen zich als mannen.”

Denkt u nooit: foert, ik ga terug naar mijn patiënten in het UZ?

“Ja. Ik word over drie weken zestig, dan sta je weleens stil bij je leven. Maar eigenlijk heb ik in 2015 al beslist dat ik altijd zal doorzetten. Ik werkte toen in de Raad van Europa rond draagmoederschap. Elke dag kreeg ik aanvallen te verduren. Demonstraties op straat, campagnes op Twitter. Na een jaar begon ik te twijfelen: was politiek wel voor mij? Maar mensen uit mensenrechtenorganisaties vroegen me om alsjeblieft te blijven vechten. ‘Laat de haatzaaiers niet winnen!’ En ik ben gebleven. Ik zal het veld niet laten aan de bullebakken.”

U verlaat dus niet de nationale politiek, zoals uw partijgenoten Elisabeth Meuleman, Björn Rzoska, Barbara Creemers en Juan Benjumea Moreno?

“Elisabeth en Björn willen zich op het lokale niveau smijten. Wat is daar mis mee? En Barbara heeft het te lastig met haar gezondheid, helaas. Hun vertrek wordt veel te negatief gepercipieerd.”

Speelt er bij hen geen desillusie in de partij?

“Helemaal niet. Ik lees in de kranten dat Groen te particratisch is, maar ik ken geen enkele partij die de basisdemocratie zo huldigt als de onze. Bij andere partijen doet de voorzitter een kort telefoontje naar de uitverkorene en zegt: ‘Jij wordt minister.’ Bij ons wordt daar een hele nacht door vrijwilligers over gedebatteerd.”

Moeten de strenge decumulregels bij Groen niet weg? Vooruit heeft de hare geschrapt, zodat ze met een sterkere ploeg aan de verkiezingen start.

“Onze partij gaat niet sleutelen aan haar DNA. In een militair georganiseerde partij waar iedereen blind de voorzitter volgt, zal je sneller beslissingen kunnen nemen. Maar ik hou net heel erg van Groen omwille van haar vrijwilligers.

“Ik spreek ook voor de volle honderd procent tegen dat wij het gelag zullen betalen voor onze regeringsdeelname. Wij staan er nog altijd, hé, Tinne en ik.”

Minister Van der Straeten ging de kernuitstap realiseren. Nu moet ze al haar energie stoppen in het uitstel ervan.

(scherp) “Had u de oorlog in Oekraïne voorzien? Mochten wij dogmatisch zijn - wat men ons altijd verwijt - dan hadden wij vastgehouden aan de kernuitstap en waren we uit de regering gestapt. Wij hebben daar intern zeer heftig over gediscussieerd en beslist om dat niet te doen.

“Trouwens, het echte dogmatisme zit bij de pronucleaire partijen: Open Vld, MR en N-VA. Zij bejubelen zonder aarzelen de SMR’s (de moderne, kleine kernreactoren, TP) terwijl die enkel op papier bestaan. Wij willen daar onderzoek naar doen, maar zullen altijd kritisch blijven tegenover kernenergie. Of is het probleem met het kernafval ineens opgelost? Waarom duren die onderhandelingen met Engie over de levensduurverlenging van Doel 4 en Tihange 3 zo lang, denkt u?”

Dat wilden we aan u vragen...

“Omdat wij niet willen dat de komende generaties de factuur krijgen voor de berging van het nucleaire afval. Geloof me: die van Engie zijn geen koorknapen.”

Ook de fiscale hervorming van Vincent Van Peteghem (cd&v) blijft aanslepen. Komt die er nog?

“Ik heb veel sympathie voor het werk van Van Peteghem, dus ik hoop van wel. We gaan bijvoorbeeld akkoord met een verdubbeling van de effectentaks. Alleen willen wij nog een paar aanpassingen. Zo vinden wij niet dat alle werkenden een fiscaal cadeau van 835 euro nodig hebben. Toch niet de mensen met een hoog loon, zoals ik. Het verschil tussen de hoogste en laagste lonen in België mag gerust kleiner worden.

“Ook tegenover alleenstaanden moet de fiscaliteit eerlijker. Voor ons volstaat het niet dat het huwelijksquotiënt (verlaagt de belastingdruk voor gehuwden en samenwonenden, TP) over twintig jaar wordt uitgedoofd. En natuurlijk pleiten we vooral ook voor een groenere fiscaliteit, met lagere accijnzen voor elektriciteit en hogere voor fossiele brandstoffen. We moeten de subsidies voor diesel in de transportsector uitfaseren.”

Tot slot, uw partij houdt dit weekend een groot congres. Wat moeten we daarvan onthouden?

“Dat het gedaan moet zijn met mensen beschuldigen. Het individu kan niet in zijn eentje het verschil maken. De overheid moet haar verantwoordelijkheid nemen.”

Anders GAan LEven moet niet meer?

“De overheid moet ervoor zorgen dat je anders kán gaan leven. Voor onze systeemverandering moeten we iedereen meehebben. Niet alleen de hoogopgeleide stedelingen. Die zijn al mee, die hebben de centen. We moeten én sociaal én ecologisch zijn. Anders blijven we hangen rond de 10 procent. Als dat beeld van het vermanend vingertje verdwijnt, kunnen we groeien naar 20 procent.”