Zelfverwonding bij jongeren neemt toe en start ook almaar jonger

"Het is niet zozeer om aandacht te vragen, wel een manier om om te gaan met heftige gevoelens. Soms om zichzelf te straffen." Aan het woord is Imke Baetens, ze doet al jarenlang onderzoek aan de VUB naar het gedrag van zelfverwonding.

"We zijn niet zeker wat de oorzaak is", geeft Baetens aan. "Wel weten we dat er triggers zijn zoals de filmpjes die via Snapchat of TikTok binnenkomen waarin jongeren het iemand anders zien doen."

Het blijkt vooral belangrijk te zijn om rustig te blijven als je met zelfverwonding bij je kind of leerling geconfronteerd wordt. "Je mag vanzelfsprekend laten zien dat het je raakt", zegt Baetens "en het is ook heel moeilijk om te begrijpen wat er speelt bij het kind. Maar toon vooral dat je er bent en dat je mee wil nadenken over wat zou kunnen helpen."

Jongeren die zichzelf verwonden, schamen zich daar meestal over. Ze worden overspoeld door emoties. Niet panikeren of boos zijn, is dan aangewezen. Zelfverwonding komt evenveel voor bij jongens als bij meisjes. De manier waarop ze zichzelf pijn doen verschilt wel waardoor het bij meisjes vaak sneller opgemerkt wordt.

Een derde van de jongeren die zichzelf verwondt, houdt er na een aantal keer vanzelf mee op. Een ander derde doet het een aantal keer per jaar en blijft dat ook doen. Het wordt voor hen de manier om met heftige emoties om te gaan. Daar kan een eerstelijnspsycholoog helpen. 

Maar een derde heeft ook andere psychologische problemen, zoals een eetstoornis, depressie of suïcide gedachten. Voor hen is het aangewezen om naar een Centrum voor Geestelijke Gezondheid te gaan om zich te laten begeleiden.

Omdat het fenomeen van zelfverminking de laatste 10 jaar gestaag toeneemt, pleit professor Baetens voor een expertisecentrum. "Het zou zinvol zijn om specifiek rond de zelfverwonding te werken, omdat er toch ook specifieke factoren een rol spelen."