3M moet gezin uit Zwijndrecht schadevergoeding betalen voor PFAS-vervuiling: "Belangrijk precedent"

Het gezin woont op ongeveer een kilometer van de 3M-fabriek in Zwijndrecht. Tijdens graafwerken voor de Oosterweelverbinding bleek dat de gronden rond het bedrijfsterrein verontreinigd zijn met PFAS, wat allerlei gezondheidsproblemen kan veroorzaken.

De gezinsleden lieten zich testen en in hun bloed werd tot meer dan honderdmaal de toegelaten hoeveelheid PFAS-waarden aangetroffen. Ook in hun moestuin werd PFAS aangetroffen. 

Het gezin trok naar de vrederechter om een schadevergoeding te eisen van het chemiebedrijf op basis van "overmatige burenhinder". De vrederechter oordeelde dat aan alle voorwaarden voor de aansprakelijkheid wegens burenhinder werd voldaan.

"De hinder is bovenmatig aangezien de vastgestelde PFAS-waarden in het gebied waar eisende partijen wonen abnormaal hoog zijn", oordeelde de rechter. "Deze verhoging, en dus ook de hinder, is toerekenbaar aan 3M aangezien is vastgesteld dat het grootste deel van de PFAS-verontreiniging in de provincie Antwerpen afkomstig is van 3M."

Daarom veroordeelde de vrederechter 3M tot het betalen van een voorlopige schadevergoeding van 2.000 euro aan het gezin, of 500 euro provisioneel per gezinslid. Als er later nog verdere schade (lichamelijke schade, waardevermindering van vastgoed en lucht-, bodem- en waterverontreiniging) wordt vastgesteld, kan dit nog oplopen.

Het is de eerste keer dat een PFAS-vervuilingszaak werd gepleit in ons land. Het is zelfs een Europese primeur, zegt Lenssens. De uitspraak in deze zaak kan een belangrijk precedent vormen voor andere omwonenden die ook naar de rechter willen stappen.

"Het hek is van de dam voor de duizenden mensen die in de buurt wonen", zegt Lenssens. "Het gaat niet alleen over de inwoners van Zwijndrecht, maar ook van Antwerpen. De tijd is voorbij dat grote fabrieken doen wat ze willen."

Volgens Lenssens zullen meer bewoners zich ook effectief aansluiten bij een schadeclaim. "We zijn ervan overtuigd dat heel veel mensen wakker gaan worden en zich gaan aansluiten bij een belangenvereniging zoals "Dark water 3M". Ze zullen zeker een groepsvordering starten waarbij alle buren zich kunnen aansluiten. De mensen hebben er belang bij, want er dreigt verjaring. Het is het moment om te handelen."

Advocate milieurecht Isabelle Larmuseau noemt de procedure voor de vrederechter "apart". Ze was zelf niet betrokken bij dit proces, maar volgt het PFAS-dossier wel op de voet. "Deze weg bood wel het voordeel van een snelle behandeling, terwijl de andere rechtszaken die lopen, nog jaren kunnen aanslepen. Dit was geen evidentie. Het is toch heel goed om vast te stellen dat de vrederechter daar zo op gereageerd heeft. En dat hij daadwerkelijk heeft afgetoetst aan de voorwaarden van abnormale burenhinder. Het is niet zo gek dat daaraan voldaan werd, want het zijn toch zwaarwichtige feiten."

De schadevergoeding op zich is niet erg hoog, 2.000 euro, maar Larmuseau benadrukt dat het om een voorlopig bedrag gaat. "Ik denk dat men heel gematigd geweest is bij het initiële bedrag, omdat de omwonenden van 3M in de moeilijke positie zitten dat ze niet elke mogelijke schadepost zwart-op-wit kunnen aantonen. Dat zal in de komende jaren wel duidelijker worden. Het is niet omdat het op dit moment een laag bedrag lijkt dat het niet hoog kan eindigen."

In een eerste korte reactie zegt 3M de aanspraken te analyseren om verdere acties te bepalen. 

Tegen het vonnis kan namelijk nog hoger beroep worden aangetekend. Larmuseau verwacht dat 3M dat zeker zal doen. Net omdat er nu een mogelijkheid is voor andere omwonenden om ook een dergelijke procedure op te starten. "Wij hebben ook een batterij aan advocaten en we hebben deze zaak gewonnen", reageert Lenssens daarop. "We gaan het hier niet bij laten. We gaan 3M laten betalen. Dat is onze opdracht."