Waarom heeft hevige regen in Italië zulke grote gevolgen? "Uitzonderlijk, maar andere factoren spelen mee"

Delen van Emilia-Romagna en de Marken zijn bijzonder zwaar getroffen. Er zouden al zeker 8 mensen zijn omgekomen door het noodweer. Vele anderen zijn vermist en duizenden inwoners zijn geëvacueerd.

Hydroloog Patrick Willems (KU Leuven) trekt de vergelijking met de waterbom die twee jaar geleden het oosten van België trof. In sommige gebieden viel er 200 millimeter water in 48 uur tijd - 200 millimeter neerslag betekent 200 liter water per vierkante meter, of 20 emmers water. Hier en daar viel er op die manier op 48 uur tijd meer regen dan normaal tijdens een hele lente. 

"Dit is echt een zeer uitzonderlijke gebeurtenis. Ze komt na een uitzonderlijke droogte, maar eigenlijk zijn dat twee kanten van dezelfde medaille. Door de klimaatverandering zien we beide vaker samen", zegt Willems aan VRT NWS. 

Door de opwarming warmt de atmosfeer verder op, waardoor die meer waterdamp kan bevatten. We hebben vaak lange droge periodes, waarin het water verdampt, tot de atmosfeer verzadigd raakt. Als het dan regent, kan het dus harder regenen. "We zien dat wereldwijd vaker gebeuren, ook bij ons, en we zien het nu ook in Italië." Terwijl zo'n gebeurtenis vroeger eens om de 100 jaar zou voorkomen, zal dat in de toekomst dus vaker zijn. De kans zou met een factor 5 of meer kunnen toenemen, afhankelijk van onze toekomstige uitstoot.  

Wat bij zware regenval ook kan meespelen, is dat een uitgedroogde bodem minder makkelijk regen absorbeert. Tijdens de eerste uren kan dat zelfs tot de helft minder zijn, afhankelijk van het bodemtype, zegt Willems. Maar in het noorden van Italië regende het al eens hard in het begin van de maand mei. Dat specifieke effect speelde daardoor minder. Het zorgde er wel voor dat de bodem al meer verzadigd was. 

Maar er is meer dan de klimaatverandering alleen. Dat de watersnood zo hard toeslaat in het noorden van Italië, is een combinatie van meerdere factoren. Het vele water in Emilia-Romagna kan moeilijk weg, omdat de verharding er - net als bij ons - een probleem is.

Volgens Tim Raeymaekers, een Vlaming die als onderzoeker Geografie aan de universiteit van Bologna werkt, is Emilia-Romagna een van meest gebetonneerde gebieden van Italië en zelfs van heel Europa.

De hoeveelheden water die de rivieren te slikken krijgen, zijn enorm. Het vele water, onder meer ook uit de bergen van de Apennijnen, kan door de verharding geen natuurlijke uitweg meer vinden. "De rivieren die in de richting van de zee stromen, komen terecht in een soort gebetonneerde vergaarbak die in versneld tempo de huizen en steden teistert", vertelde Raeymaekers tijdens VRT NWS Live.  

 (lees voort onder de kaart)

Dat de rivieren zoveel water meebrengen, komt ook omdat er bij de insijpeling in de bodem al dingen fout gaan. "De landbouwterreinen in de regio kunnen de regen onvoldoende absorberen omdat we hier met monoculturen te maken hebben die enkel met behulp van kunstmatige bemesting kunnen bestaan", zegt Raeymaekers. "Het landbouwmodel is hier mee voor verantwoordelijk."

Het feit dat natuurlijke overstromingsgebieden, al dan niet langs de oevers van de rivier, zijn ingepalmd door bebouwing, doet er ook geen goed aan.  

Raeymaekers ziet bij de beleidsmakers, zowel regionaal als nationaal in Italië, geen gestructureerd beleid. "Ik heb een beetje de indruk dat er van noodtoestand tot noodtoestand wordt geëvolueerd. Emilia-Romagna heeft de voorbije jaren geen betonstop ingevoerd, integendeel: de verstedelijking is nog toegenomen. Ik zie jammer genoeg nog geen koerswijziging." 

Het is overigens nog niet voorbij. Na een adempauze van enkele dagen, zou het opnieuw gaan regenen in de regio.