Mogelijk tegengif gevonden voor de dodelijkste paddenstoel, de groene knolamaniet
Onderzoekers hebben aangekondigd dat een veelgebruikte medische kleurstof de giftige effecten van groene knolamanieten vermindert bij muizen en gekweekte menselijke cellen. Dat wekt de hoop dat er een eerste gericht tegengif kan komen voor de dodelijkste paddenstoel ter wereld.
Het team onder leiding van Chinese onderzoekers zei dat de kleurstof, die nog getest moet worden als tegengif bij mensen maar die wel al goedgekeurd is voor andere medische toepassingen, het potentieel heeft "veel levens te redden".
Geschat wordt immers dat de groene knolamaniet - Amanita phalloides - wereldwijd de oorzaak is van 90 procent van de overlijdens door het eten van giftige paddenstoelen. In het Engels heet de paddenstoel dan ook 'death cap' of 'death angel'.
De paddenstoelen lijken op andere soorten die mensen graag in het wild plukken om te eten - maar het opeten van slechts een halve groene knolamaniet kan leiden tot een dodelijk lever- of nierfalen. Volgens mensen die de ervaring overleefd hebben, smaakt de groene knolamaniet bovendien lekker.
Oorspronkelijk kwamen de groene knolamanieten in Europa voor, maar intussen hebben ze zich verspreid en hebben ze in China alleen al tussen 2010 en 2020 meer dan 38.000 ziektegevallen en bijna 800 overlijdens veroorzaakt.
Genoombrede CRISPR-screening
Voor hun studie namen de onderzoekers alpha-amantine als doelwit, de belangrijkste gifstof die door de paddenstoelen wordt aangemaakt.
Ze gebruikten genoombrede CRISPR-screening, een relatief nieuwe techniek die onderzoekers helpt om de rol te begrijpen die specifieke genen spelen bij infecties en vergiftigingen. Het team had eerder al dezelfde techniek gebruikt om een tegengif te vinden tegen de Australische zeewesp, een kubuskwal die een van de giftigste dieren ter wereld is.
De CRISPR-screening bracht aan het licht dat het eiwit STT3B de belangrijkste verantwoordelijke was voor de giftige effecten van de groene knolamaniet.
Het team doorzocht vervolgens een databank met geneesmiddelen die reeds goedgekeurd waren door de US Food and Drug Administration, en vond een middel dat mogelijk het eiwit kon blokkeren.
"Onverwacht verband"
Het middel dat mogelijk het eiwit STT3B kan tegengaan, is een fluorescerende kleurstof die indocyanine groen genoemd wordt. Het middel wordt intraveneus toegediend en wordt al tientallen jaren veel gebruikt in de VS, Europa en elders in de medische beeldvorming. Het laat dokters toe de lever- en hartfunctie te meten.
Qiaoping Wang, een onderzoeker aan de Chinese Sun Yat-sen Universiteit en de senior auteur van de nieuwe studie, zei aan het Franse persbureau AFP dat "het onderzoeksteam erg verrast was na het ontdekken van dat onverwacht verband".
Het team testte het tegengif eerst uit op menselijke levercellen in een petrischaal en op leverorganoïden en vervolgens op muizen. In al die gevallen vertoonde het "aanzienlijk potentieel in het verminderen van de giftige impact", zei Wang.
"Deze molecule heeft enorm potentieel voor het behandelen van gevallen van vergiftiging door paddenstoelen en zou het eerste specifieke tegengif kunnen zijn dat gericht is op een eiwit", zei hij. "Het zou veel levens kunnen redden als het even effectief is bij mensen als bij muizen."
Het team heeft nu de bedoeling om de kleurstof te testen op mensen als tegengif voor de groene knolamaniet.
Tot nu toe gebruikt men silibinine, een middel dat gewonnen wordt uit de mariadistel, om vergiftiging door groene knolamanieten te behandelen, maar het is niet duidelijk hoe dat middel precies werkt.
De studie van de onderzoekers van de Sun Yat-sen Universiteit en Australische collega's is gepubliceerd in Nature Communications. Dit artikel is gebaseerd op een bericht van het persbureau Agence France-Presse (AFP).
