“De kans is groot dat deze zeer kwetsbare jongeren nergens meer terecht kunnen”, zegt Carl Malfliet, coördinator op de Gentse scholengroep Edugo en lid van de actiegroep ‘Vergeet DBSO niet’. Bij Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA) is te horen dat de hervorming er net kwam omdat het bestaande systeem “niet was aangepast aan deze doelgroep”. 

De voorbije jaren werden vanuit de Vlaamse overheid kosten noch moeite bespaard om het duaal leren van de grond te krijgen. Sinds het schooljaar 2019-20 is het ook een volwaardig traject in het secundair onderwijs. Dit schooljaar zitten 2.800 leerlingen in dat traject, maar onlangs moest het Rekenhof vaststellen dat dat aantal beperkt blijft omdat scholen en bedrijven op de rem staan. Vanuit de oppositie in het Vlaams parlement wordt al langer de “goednieuwsshow” hierover gehekeld.

Parlementsleden Elisabeth Meuleman (Groen) en Hannelore Goeman (Vooruit) verklaren de cijfers vooral door de verplichte inkapseling van het deeltijds beroepsonderwijs, terwijl duaal leren niet op de noden van die leerlingen is afgestemd. 

Dat zegt ook Malfliet. “Nooit werd er bij stilgestaan dat de doelgroep van het DBSO, met veel kwetsbare jongeren, niet de doelgroep is van duaal leren”, zegt hij. “Het traditioneel onderwijs is niet de juiste plek voor hen: zij belanden in het deeltijds beroeps door het watervalsysteem en zijn schoolmoe, en kampen bovendien met problemen thuis, psychische problemen...”

Weyts beklemtoont dat het bestaande stelsel “nooit het verhoopte resultaat leverde”. “Veel van deze jongeren zaten gewoon thuis, zonder aanbod”, aldus het kabinet. Er moest dus iets veranderen, omdat deze jongeren zo onvoldoende werkervaring opdeden.

In het huidige systeem krijgen deze jongeren, weliswaar met vallen en opstaan, begeleiding op maat. “De geplande omschakeling zet alles nu op de helling”, hekelt Malfliet. “De gekwalificeerde uitstroom uit het DBSO ligt elk jaar op om en bij de 50 procent. Weyts zegt dan dat het om ‘maar’ de helft gaat, maar wat ons betreft is dat een succes: dat zijn jongeren die anders geen diploma halen.”

Inkapseling gaat toch door

Het nieuwe systeem gaat daarnaast gepaard met veel te strenge criteria, klinkt het vanuit het veld. Zo verplicht duaal leren afgestudeerden in spe een betaalde tewerkstelling. “Maar wat gebeurt er als een leerling zijn job verliest, bijvoorbeeld door een faillissement?”, schetst Malfliet. “Of wat met jobs in sectoren als de zorg, waar de middelen schaars zijn en er een groot aanbod aan onbetaalde stagiairs is? Op deze vragen kwam nooit afdoend antwoord.”

Bij Weyts is te horen dat er enkele bijsturingen zijn doorgevoerd, die ervoor moeten zorgen dat de meest kwetsbare leerlingen niet uit de boot vallen. Zo komt er met de aanloopfase een voorbereidend traject voor leerlingen die nog niet meteen met duaal leren kunnen starten, en werd een kwalificerend traject op maat uitgewerkt. 

Ondanks signalen van scholen, politici en ook het middenveld, in rapporten van de Sociaal-Econmische Raad van Vlaanderen (SERV) en de Vlaamse Onderwijsraad (VLOR), gaat de inkapseling verder. Dat bevestigt ook het kabinet-Weyts. “Het wordt uiteraard nauwgezet en voortdurend gemonitord, zodat we eventueel kunnen bijsturen waar nodig”, klinkt het.

“Wat de regering betreft kan er geen grondige wijziging komen zolang er geen indicaties zijn dat het fout loopt, maar mogelijk is het nog vier jaar wachten vooraleer we beschikken over volledige VDAB-cijfers”, zegt Malfliet. Tegen dan zal het kwaad aangericht zijn, vreest de schoolcoördinator, die hoopt dat Weyts alsnog ingrijpt.