Straks sneller groen aan een verkeerslicht dankzij een app: hoe werkt het en wat met je privacy?

Met behulp van verkeersapps wil de Vlaamse overheid verkeerslichten intelligenter maken. "Intelligente verkeerslichten" houden meer rekening met de verkeersdrukte op een bepaald moment van de dag zodat weggebruikers niet onnodig voor het rood moeten wachten terwijl er misschien vanuit een andere richting geen of veel minder verkeer aankomt.

Is er met andere woorden geen vraag voor groen, dan blijft het licht gewoon op rood staan. Dat geldt in de eerste plaats voor auto’s maar op termijn ook voor bijvoorbeeld fietsers en andere doelgroepen, zoals ambulances en brandweerwagens.

Hoe werkt het? Je downloadt de app Flitsmeister of Karta GPS en geeft de app toegang tot je locatiegegevens. Dat zijn voorlopig de twee enige apps, maar de overheid is ook in gesprek met grote spelers zoals Google Maps en Waze. In eerste instantie wordt trouwens met kleinere spelers gewerkt, omdat voor pakweg Google Vlaanderen een te kleine markt is.

Zodra je een kruispunt met die intelligente verkeerslichten nadert, gaat er via je app en de cloud een seintje naar een grote computer die die verkeerslichten aanstuurt. Een eenvoudig voorbeeld: ’s Nachts heeft een hoofdweg vooral groen, de zijstraten slechts heel even groen: kom je met zo’n app vanuit de zijstraat aanrijden, dan kan je meteen groen krijgen. Op voorwaarde dat er dan op de hoofdweg ook geen verkeer is.

Het Vlaams Agentschap Wegen en Verkeer (AWV) beheert ruim 1.700 kruispunten met verkeerslichten. Daarvan wil ze er in de volgende twee jaar 250 intelligent maken. Later volgen er meer. Sommige werken trouwens al, maar voor alle duidelijkheid: de verkeersapps werken pas over een paar maanden.

Een overzicht zie je op de kaart hieronder:

Hoe werkt dat dan precies? "We koppelen sommige verkeerslichten aan het internet en die verkeerslichten sturen dan constant gegevens naar een computer die ook jouw draadloze gegevens via je smartphone kan ontvangen", legt Wim Vandenberghe, expert bij het onderzoeksinstituut Imec, dat het project samen met AWV uitvoert.

Aanbieders van apps kunnen die gegevens uit de cloud halen en aan jou laten zien, op je smartphone of op het ingebouwde scherm in je wagen. "Je ziet dan ruim vooraf al of het verkeerslicht rood of groen is, en over enkele maanden zal je ook weten hoe lang het licht nog op rood zal staan, zodat je je snelheid op voorhand kan aanpassen." Dat kan de uitstroom vloeiender doen verlopen.

"Je app stuurt zelf ook gegevens naar de cloud: dan weet het verkeerslicht letterlijk dat jij eraan komt", gaat Vandenberghe voort. "Als verschillende mensen in een verkeersstroom of wachtrij ongeveer tezelfdertijd die gegevens doorsturen, dan kan het licht een inschatting maken van de verkeersdrukte of de lengte van een file achter een verkeerslicht en sneller naar groen schakelen."

Je hoeft de app zelfs niet te gebruiken om te navigeren. "Gewoon aanzetten is genoeg", legt Jorn de Vries van Flitsmeister uit. "De app laat dan sowieso weten aan het verkeerlicht dat je er aankomt. Dat werkt altijd als je rechtdoor rijdt. Als je de navigatiefunctie gebruikt, dan weet een verkeerslicht automatisch ook wanneer je links- of rechtsaf wil slaan, zo werkt het nog beter."

"Een klassieke verkeerslichtenregeling is gebaseerd op gemiddelde verkeerstellingen uit het verleden, maar met dit systeem kunnen we beter reageren op de actuele verkeersvraag. Het kan ook zijn dat op sommige kruispunten de doorstroming en de veiligheid van fietsers of het openbaar vervoer belangrijk is, en dan krijgen die meer voorrang."

Het is op termijn de bedoeling dat het ook werkt voor fietsers. Al moet daarvoor nog een app ontwikkeld worden. "De bestaande verkeersapps zijn meestal gericht op autoverkeer", zegt de Vries daarover. "Je zou je dan in die apps moeten aanmelden als vrachtwagenchauffeur, automobilist of fietser, zodat het verkeerslicht weet met welk vervoermiddel je rijdt. Voorlopig gaan we dus werken met een aparte app voor fietsers."

Daarvoor wordt gekeken naar een mogelijke samenwerking met de Fietsersbond die zelf ook al apps hebben. "Op zich lost dat probleem zich op termijn ook vanzelf op", beweert de Vries, "net zoals steeds meer auto’s standaard met het internet verbonden zijn, zijn de nieuwste (duurdere) e-bikes dat ook al. Straks zit er een Simkaart in elk vervoermiddel en heb je zelfs geen aparte apps meer nodig om verkeer te detecteren en te sturen".

Niet iedere weggebruiker moet zo'n app downloaden. "Je hebt wel een soort van kritische massa nodig. Zij die niet met apps rondrijden, profiteren er dan ook van mee."

Als een verkeerslicht weet dat je eraan komt, hoe zit dat dan met de privacy? De Vries benadrukt dat de gegevens enkel anoniem worden bijgehouden. "Een verkeerslicht weet niet dat pakweg John of Tim eraan komt, enkel een voertuig uit welke richting en aan welke snelheid", zegt hij.

"Uiteraard gebruiken wij gps-gegevens voor de app, maar die gegevens zijn van ons. Als je er toestemming voor geeft, worden je locatiegegevens verwerkt en (red. 6 maanden lang) opgeslagen. In dat geval wordt van iedere rit de afgelegde route, datum, tijd en snelheid vastgelegd. Dit gebeurt allemaal anoniem."

"Een intelligent verkeerslicht zal nooit weten wie je bent en het heeft die informatie ook niet nodig", zegt ook Vandenberghe. "Het enige wat het licht moet weten, is welke weggebruiker je bent: een voetganger, een fietser, een automobilist… en waar je je bevindt en hoe snel je komt aangereden. En er wordt enkel ‘gepraat’ met de app in de onmiddellijke omgeving van het verkeerslicht." De overheid houdt de gegevens niet bij, Flitsmeister wel een half jaar.

"Net zoals andere navigatie apps zoals Google Maps, TomTom en Waze verkopen wij wel gegevens door aan andere partijen, maar nooit per individuele klant", geeft de Vries toe. "Een belangrijke afnemer kan bijvoorbeeld een producent van digitale kaarten zijn die zijn product beter wil maken en daarbij van onze gegevens gebruik maakt."

De gedeelde gegevens mogen en zullen enkel gebruikt worden om het verkeer beter te kunnen regelen, want daar draait het hele concept om: ervoor zorgen dat door het delen van je data met het verkeerslicht je minder voor rood zou moeten staan, zowel als het druk is, maar ook als het niet druk is. "We gaan dit dus niet voor andere doelen gebruiken, dan schieten we in onze eigen voet", zegt Vandenberghe. "We gaan nooit 'zomaar' mensen tijdens hun hele rit volgen."