‘Steeds meer oncologen schrijven mycotherapie voor’: medicinale paddenstoelen worden steeds populairder
Medicinale paddenstoelen zijn in. Soorten als de pruikzwam en vuurzwam zouden bij verschillende aandoeningen kunnen helpen. In hoeverre zijn deze gezondheidsvoordelen te staven? We leggen het microbioloog Johan Baars en natuurgeneeskundig therapeut Peter van Ineveld voor.
Medicinale paddenstoelen worden al eeuwen gebruikt als ondersteuning bij allerlei kwaaltjes. Om maar meteen een groot misverstand de wereld uit te helpen: je wordt er niet high of stoned van, omdat de medicinale paddenstoel – in tegenstelling tot de bewustzijnsveranderende paddo’s – geen psychoactieve werking heeft.
De gemiddelde perceptie over paddenstoelen is nog altijd vrij negatief, weet Johan Baars. Als microbioloog aan de Universiteit van Wageningen is hij al meer dan 30 jaar met allerlei soorten paddenstoelen bezig. “Als ik een keer een zakje meeneem voor de buurvrouw, krijg ik de vraag of ze niet giftig zijn.”
Gezondheidsclaims
Medicinale paddenstoelen worden steeds bekender en daarmee verschuift ook de perceptie, denkt Peter van Ineveld, auteur van het boek Medicinale paddenstoelen. Als natuurgeneeskundig therapeut past hij al bijna vijftien jaar mycotherapie toe: het gebruik van paddenstoelen of extracten uit paddenstoelen om bepaalde aandoeningen of ziekten te voorkomen of behandelen.
Aan medicinale paddenstoelen worden allerlei positieve gezondheidseffecten toegedicht. Zo zouden ze de immuniteit ondersteunen, de hersenen beschermen, de bloedsuikerspiegel reguleren, onze stofwisseling ondersteunen en zelfs werken als afrodisiacum.
De bekendste medicinaal gebruikte paddenstoelen zijn shiitake, chaga, pruikzwam en oesterzwam. Iedere paddenstoel zou zijn eigen geneeskrachtige eigenschappen bezitten. Zo zou de pruikzwam een gunstige werking hebben op onze hersenen en de vuurzwam helpen bij MS. Het blijkt echter lastig om deze gezondheidsvoordelen volgens de heersende eisen hard te maken.
“Veel onderzoek laat indirect bewijs zien, dus er is hoop”, zegt Baars. “Maar de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) vraagt om keiharde data als het op het toelaten van gezondheidsclaims aankomt. Die data kan ik op dit moment nog niet produceren.”
Kleine genetische verschillen
Als het op levensmiddelen aankomt, gelden er in Europa twee soorten claims: claims op inhoud (voedingswaarde) en gezondheidsclaims (bijvoorbeeld: ‘dit product is cholesterolverlagend’). Voor de erkenning van gezondheidsclaims eist de EFSA minstens twee onafhankelijke epidemiologische onderzoeken.
Baars: “Er is een grote literatuurstudie gedaan door Cancer Research UK naar de polysachariden in elfenbankjes. Die zouden weleens ‘wat kunnen doen’ bij kanker. Maar als je daar een claim aan wil vasthangen, moet je grote groepen mensen decennialang volgen.”
Die grote groep zou de paddenstoelen dan ook decennialang moeten consumeren. “Dat is weinig realistisch, zeker niet in een land waar zelfs de oesterzwam al een tikkeltje exotisch is. In Aziatische landen zijn meer langlopende onderzoeken bekend. Omdat er kleine genetische verschillen zijn, is het maar de vraag of deze zich een-op-een laten vertalen naar de westerse bevolking.”
Steeds meer oncologen en andere specialisten schrijven mycotherapie voor als aanvullende behandeling
In Aziatische landen gaan medicinale paddenstoelen van oudsher samen met de reguliere geneeskunde. Dat zie je hier ook steeds meer, zegt Van Ineveld. “Steeds meer oncologen en andere specialisten schrijven mycotherapie voor als aanvullende behandeling. De werkzame stof uit het elfenbankje, Polysaccharide-K, wordt onder de naam Kerstin door de reguliere geneeskunde vaak aanvullend in de behandeling tegen kanker ingezet.”
“Medicinale paddenstoelen en schimmels zijn al decennialang hofleverancier van de farmaceutische industrie. Al in 1951 werd pleuromutiline uit schimmels ontdekt als antibioticum.”
Nauwelijks calorieën
Zelf gebruikt Van Ineveld graag de schimmel cordyceps. “Als het druk is, helpt cordyceps me om alle zeilen bij te zetten. Je blijft scherper, dat merk ik ook in de communicatie. Voor mij is schimmel een ander woord voor communicatie.”
Cordyceps staat ook wel bekend als de ‘zombieschimmel’, omdat het geïnfecteerde insecten vreemd gedrag kan laten vertonen voor ze eraan bezwijken. In de game en tv-serie The Last of Us maakt cordyceps ook slachtoffers onder mensen, maar dat is volgens Van Ineveld echt sciencefiction. Mensen hebben van de zombieschimmel, of andere medicinale schimmels, niets te vrezen. “Er kan na inname echt niets gebeuren. De schimmels worden voor de farmaceutische productie vermalen en leven niet meer.”
De medicinale werking van paddenstoelen is een belofte die al tijden boven de markt hangt. Of die wordt waargemaakt in de vorm van harde claims is volgens Baars moeilijk te zeggen. De onderzoeker geeft aan dat we het misschien helemaal niet zo ver moeten zoeken. “Paddenstoelen bevatten nauwelijks calorieën. Je kunt ze allerlei mineralen laten opnemen en – onder uv-licht – vitamine D laten aanmaken. Ze zijn rijk aan kalium en voedingsvezels. Allemaal dingen waarvan je met zekerheid kunt zeggen dat het waardevolle aanvullingen zijn op je dieet.”
Lees ook
Geselecteerd door de redactie
