Hoe herken je een Aziatische hoornaar en wat moet je doen als je er een ziet?
Aziatische hoornaars zijn aan een serieuze opmars bezig in Vlaanderen, waarschuwt het Vlaams Bijeninstituut. Hoe herken je een Aziatische hoornaar, en wat moet je doen als je er een zou zien? "Ze zijn nauwelijks gevaarlijk voor de mens, behalve wanneer ze voelen dat hun nest bedreigd wordt. Als je een nest vindt, moet je de hulp van experts inschakelen", zegt Vespa-Watch, de organisatie die de verspreiding van de Aziatische hoornaar bijhoudt.
Het gaat hard met het aantal Aziatische hoornaars (Vespa velutina) in Vlaanderen. Dit voorjaar zijn er al meer dan 1.000 koninginnen gevangen of waargenomen, tegenover 132 in dezelfde periode vorig jaar. "Het is niet meer bij te houden", vertelt hoornaar-expert Dominique Soete van Vespa-Watch, het Vlaams meldpunt voor Aziatische hoornaars, aan VRT NWS. "Op een bepaalde dag zijn er zelfs meer dan 70 koninginnen gevangen."
Voor dit jaar wordt het aantal nesten op 10.000 geschat. Elk nest kan enkele tientallen tot zelfs honderden koninginnen per jaar voortbrengen, wat mee de opmars verklaart - al sticht niet elke koningin het jaar nadien een nieuw nest.
Gele poten en een donker lichaam
Aziatische hoornaars zijn groter dan gewone wespen, en passen niet meer in een muntstuk van 1 euro. Ze hebben een donkere kop en bovenlichaam en bleke, gele poten. Er is ook nog de Europese hoornaar: die is nog een tikje groter dan de Aziatische. Die heeft een geel gestreept uiteinde en donkere poten.
Het verschil tussen beide is vooral dat Europese hoornaars minder bijen vangen en veel minder een bedreiging vormen voor het bijenbestand van de imkers dan Aziatische hoornaars, die soms hele bijenkorven leeg roven.
BEKIJK - VRT NWS maakte eerder deze video over hoe je een Aziatische hoornaar kan onderscheiden van een Europese hoornaar:
Wat moet je doen als je een Aziatische hoornaar spot?
Het goede nieuws is dat de Aziatische hoornaar weinig gevaarlijk is voor de mens. Het dier is niet opdringerig, zoals wespen vaak kunnen zijn. Zelfs als je ernaar slaat, zal hij wegvliegen omdat hij eigenlijk mensenschuw is. "Hij komt ook niet op zoetigheid af, zoals wespen. Enkel wanneer hij aan het nest bedreigd wordt, zou hij gevaarlijk uit de hoek kunnen komen," zegt Soete.
Toch roept Vespa-Watch op om Aziatische hoornaars te verdelgen omdat hun aantallen exponentieel toenemen en omdat ze veel insecten en bijen eten die bloemen en planten bestuiven. Op die manier vormen ze een bedreiging voor de biodiversiteit en voor de imkers die honing maken.
Aziatische hoornaars hebben hier nauwelijks of geen natuurlijke vijanden, al kunnen rivaliserende kolonies elkaar opruimen als het "te druk" wordt met te veel nesten in één omgeving. Tegelijk kan de Europese hoornaar de verspreiding van de Aziatische wat vertragen. Het is dus zeker niet de bedoeling om de Europese hoornaar te gaan bestrijden, benadrukt Vespa-Watch.
Toch bestaat over de impact op de biodiversiteit nog discussie. Het Instituut Natuur en Bos (INBO) schreef vorig jaar in een artikel nog dat "de schade voor wilde insecten en dus de biodiversiteit eerder gering blijkt".
Vergewis je er eerst van dat het wel degelijk om een Aziatische hoornaar gaat
Als je denkt een Aziatische hoornaar gezien te hebben, raadt Soete aan om eerst heel goed te checken of het om een Aziatische hoornaar gaat. Bij twijfel kan je een foto nemen en die posten naar de Facebookpagina van Vespa-Watch. Als je zeker bent, kan je het ook melden op waarnemingen.be of aan Vespa-Watch. Dat helpt experts om hun verspreiding in kaart te brengen.
Op dit moment in het seizoen kan je een koningin nog zelf ombrengen, zegt Patrick Van Ende, zelf imker en lokaal coördinator bij Vespa-Watch. Dat kan bijvoorbeeld door ze te vangen in een glas en dat in de diepvries te zetten. Zo kan je vermijden dat de koningin een heel nest begint.
Maar over een drietal weken komen de werksters erbij in de nesten en is de situatie weer anders. Dan is het handig om de werksters te volgen en te kijken waar het nest zich bevindt. Dat nest is momenteel nog klein maar groeit snel, tot de grootte van een basketbal.
Wat als je een nest ziet in je omgeving?
Als je een nest van Aziatische hoornaars ontdekt, meld je dat best aan Vespa-Watch. Een nest zelf verdelgen is geen goed idee. Zeker over enkele weken, wanneer de werksters erbij komen, wordt een nest weghalen een gevaarlijke en heikele klus. Dat kan gevaarlijk zijn, en het is werk voor specialisten.
Afhankelijk van waar je woont, kan je er al dan niet de lokale brandweerdienst voor inschakelen, of anders een team van experts. Het laten verwijderen van een nest kan al snel enkele tientallen euro's kosten, geld dat je zelf moet betalen. Op Vlaams niveau is er (voorlopig) geen regeling die voor een terugbetaling instaat.
"De gemeenten en provincies zetten wel steeds meer acties op poten om ervoor te zorgen dat mensen niet zelf moeten betalen", zegt Soete. Zij kunnen onder meer professionele vallen voorzien om koninginnen te verschalken.