Griekse premier Mitsotakis claimt overwinning na verkiezingen, maar tweede termijn nog niet voor meteen

Met het merendeel van de stemmen geteld, staat Mitsotakis’ regerende partij Nea Dimokratia op 40,8 procent, ongeveer een procentpunt meer dan bij de verkiezingen van 2019. De radicaal-linkse partij Syriza van oud-premier Alexis Tsipras strandt op 20,06 procent, een grote nederlaag.

Mitsotakis claimde zondagavond de overwinning. “De resultaten van de stembusslag zijn duidelijk. Ze tonen dat Nea Dimokratia de goedkeuring van het volk heeft om te regeren, krachtig en autonoom”, zei de partijleider en huidig premier, die met 146 zetels vijf zitjes tekort komt om een absolute meerderheid te vormen. Mitsotakis legde dan ook uit dat een tweede ronde nodig is om een absolute meerderheid te krijgen die noodzakelijk is om een stabiele regering te vormen. “Alleen regeren is de enige manier om de hervormingen die wij plannen en die het land nodig heeft, door te voeren.”

In Griekenland worden door een nieuwe wet na deze verkiezingen de zetels evenredig verdeeld. Eerder kreeg de grootste partij nog een bonus van vijftig zetels. Daardoor kon de winnende partij vaak alleen regeren. Als leider van de grootste partij heeft Mitsotakis nu negen dagen om een coalitie te vormen. Lukt dat niet of wil hij dat niet (zoals hij in zijn overwinningsspeech liet uitschijnen, red.), dan volgt eind juni of begin juli een tweede stemronde. In die ronde krijgt de grootste partij wel een bonus van minstens twintig zetels, die kan oplopen tot vijftig. Er zijn in totaal driehonderd zetels in het Griekse parlement.

De socialisten van Pasok lopen achter op Syriza, maar zouden wel voldoende zetels kunnen leveren voor een coalitie met Nea Dimokratia. De kans lijkt echter klein, niet alleen vanwege Mitsotakis’ wens een absolute meerderheid te behalen in de tweede ronde, maar ook gezien de toxische relatie tussen hem en Pasok-partijleider Nikos Androulakis (44). De Griekse geheime dienst maakte namelijk gebruik van spyware om die laatste in de gaten te houden.

Het linkse Syriza is voorstander van een “progressieve coalitie”, maar de kans is klein dat die partijen voldoende stemmen halen om een meerderheid te vormen. Syriza-leider Tsipras stuurt ook op een tweede ronde aan. “De verkiezingscyclus is nog niet voorbij”, zei hij. “Het volgende gevecht zal cruciaal en definitief zijn.”

Mogelijk baseert Tsipras zijn optimisme voor een tweede ronde op de opkomst van 58 procent. Die was volgens waarnemers zo laag omdat veel kiezers mogelijk de eerste ronde uitzaten omdat ze al een tweede ronde voorzagen.

Een groot deel van Mitsotakis’ populariteit wordt toegeschreven aan de economische groei van de laatste jaren, al is de werkloosheid in Griekenland nog altijd hoog, vooral onder jongeren. Syriza-partijleider Tsipras bekritiseert de premier met onder meer het argument dat de economische groei niet evenredig over de bevolking wordt verdeeld.

De afgelopen vier jaar waren er ook roerige periodes voor de regering. Er was bijvoorbeeld een afluisterschandaal dat leidde tot een motie van wantrouwen tegen Mitsotakis. De stemming over deze motie overleefde hij, omdat zijn partij een meerderheid heeft in het parlement.

De oppositie heeft ook veel kritiek op hem vanwege het strenge vluchtelingenbeleid. Volgens mensenrechtenorganisaties stuurt de Griekse grenswacht veel migranten illegaal terug naar Turkije.

Premier Mitsotakis kreeg in februari en maart te maken met grote protesten na de treinramp waarbij 57 mensen om het leven kwamen. Demonstranten verwijten de regering het gebrekkige onderhoud van de spoorwegen waardoor het ongeluk kon plaatsvinden. Spoorwegpersoneel staakte wekenlang.