Groot PFAS-bloedonderzoek gaat van start: 9.000 omwonenden van 3M hebben zich al aangemeld
De eerste deelnemers aan een grootschalig PFAS-onderzoek laten vandaag hun bloed afnemen in Zwijndrecht. In het totaal hebben 9.000 omwonenden van de 3M-fabriek zich ingeschreven, maar dat aantal kan de volgende weken nog groeien. Het onderzoek moet een beter inzicht geven in de verspreiding van de PFAS-vervuiling en de gevolgen voor de gezondheid daarvan.
Welke sporen laat de vervuiling met de forever chemical PFAS door het bedrijf 3M achter in het menselijk lichaam? En welke gevolgen heeft dat voor de gezondheid? Een grootschalig bloedonderzoek onder de omwonenden van de 3M-fabriek in Zwijndrecht moet die twee vragen een (deel van een) antwoord geven.
Nu al hebben zich 9.000 mensen ingeschreven, wat het tot het grootste PFAS-bloedonderzoek van Europa maakt. Het gaat om omwonenden van alle leeftijden, van 1 tot 100 jaar. Dat moet het mogelijk maken om wetenschappelijk onderbouwde conclusies te trekken. En dat is belangrijk.
Meer en meer wordt immers duidelijk dat de PFAS-gehalten in het bloed van de omwonenden van 3M erg hoog zijn. Toen de actiegroep Grondrecht in 2021 het bloed van tien omwonenden liet analyseren, werden waarden gemeten die tot 168 keer hoger lagen dan Europa veilig acht. Recent onderzoek bij jongeren die in een straal van 5 kilometer rond 3M wonen, toonde dan weer aan dat drie op de vier van hen gezondheidsrisico's lopen.
Nog weinig geweten op individueel niveau
Maar het is moeilijk om algemene conclusies te trekken uit zulke relatief beperkte onderzoeken. We weten intussen wel dat PFAS gezondheidsproblemen kunnen veroorzaken zoals een verminderde werking van de schildklier en de lever, en problemen met de immuniteit en de hormonen. Maar we weten nog steeds niet wanneer die aandoeningen precies optreden, in welke omstandigheden, bij welke bevolkingsgroepen en onder welke dosissen.
BEKIJK - "Ik vind het belangrijk om te weten in hoeverre ik besmet ben en welke risico's dat inhoudt", zegt deelneemster Gilberte Van Britsom.
"Op groepsniveau is er een duidelijk verband tussen PFAS en verhoogde cholesterol", geeft Hilde Van De Maele als voorbeeld. Zij is arts bij het team milieugezondheidszorg van Zorg en Gezondheid. "Maar om nu op individueel niveau te gaan zeggen: mijn verhoogd cholesterol is veroorzaakt door PFAS, dat kan niet."
"Op individueel niveau weten we weinig met zekerheid. Op groepsniveau is dat anders. Daarom doen we bijkomende onderzoeken zoals dit."
Dat geldt voor wel meer vervuilende stoffen die in het milieu circuleren. 3M speelt handig in op die wetenschappelijke schemerzone. Het houdt vol dat de nadelige gevolgen voor de gezondheid nog niet bewezen zijn. Nochtans is dat dus wel zo.
LUISTER - In de podcast "Het kwartier" legt Hilde Van De Maele uit wat we nu wel en niet weten over de gezondheidsgevolgen van PFAS.
Groot PFAS-bloedonderzoek: wat kan het ons leren? Hoe belangrijk is Bachmoet?
Hoe meer deelnemers, hoe beter
Dit nieuwe grootschalige bloedonderzoek kan belangrijke nieuwe inzichten opleveren. Er hebben zich nu al 9.000 mensen ingeschreven. Er is genoeg capaciteit om 75.000 omwonenden te testen. Maar het huidige aantal deelnemers moet volgens Eurofins, het bedrijf dat het onderzoek uitvoert, al genoeg zijn om duidelijke patronen bloot te leggen tussen de verspreiding van de PFAS-vervuiling en gezondheidsproblemen.
Je kan je nog tot 1 juli inschrijven voor het bloedonderzoek. Iedereen die op maximaal 5 kilometer van de 3M-fabriek in Zwijndrecht woont, kan zich aanmelden. Ook kinderen komen in aanmerking.
Toch geldt ook hier: hoe meer deelnemers, hoe beter. "Hoe meer mensen deelnemen aan het onderzoek, hoe beter we de verspreiding, oorzaken en gevolgen van PFAS in het bloed kunnen onderzoeken", zegt Vlaams minister van Volksgezondheid Hilde Crevits (CD&V). "Ik hoop daarom dat nog meer mensen zich aanmelden om deel te nemen."
Deelnemers moeten ook een vragenlijst invullen. "Dat kan gaan van vragen over hun levensstijl tot medische vragen over hun gezondheid", zegt Lien Thoelen van Agentschap Zorg en Gezondheid. "Heb je een verhoogde bloeddruk? Heb je verhoogde cholesterolwaarden? Dat zijn allemaal factoren die we na zullen gaan om te kijken of we een verband kunnen vinden tussen verhoogde PFAS-waarden en gezondheidseffecten."
Het onderzoek is gratis. Deelnemers krijgen hun resultaat binnen de 14 dagen nadat hun bloed is afgenomen. De resultaten van het wetenschappelijk onderzoek zullen nog iets langer op zich laten wachten. Die worden pas verwacht in de zomer van 2025.