LEES OOK. Te veel PFAS in het bloed? Tien GVA-redacteurs laten zich testen

Haar jongste zoon deed eerder al mee aan de jongerenstudie en zijn PFAS-waarden lagen fors boven de vooropgestelde maximale waarden. “Aan deze studie kunnen alle gezinsleden meedoen, dus ik wil ook graag weten welke waarden ik in mijn bloed heb”, zegt Annick Schaependonck (56). “We wonen 22 jaar in Zwijndrecht. Toen de kinderen klein waren, zijn we vanuit Borgerhout naar hier gekomen om rustiger te wonen en een grote tuin te hebben. Onze moestuin hebben we ondertussen opgegeven en we eten geen eitjes meer van onze kippen. Ik vind het heel erg dat 3M zo lang is doorgegaan, terwijl ze uit Amerika al bewijzen hadden dat hun productie schadelijke stoffen uitstoot.”

Annick Schaependonck is één van de eerste vijftig buurtbewoners die maandag al bloed lieten afnemen voor het grote onderzoek dat Eurofins Belgium zal uitvoeren in opdracht van het Agentschap Zorg en Gezondheid van de Vlaamse Overheid. Iedereen die in een straal van vijf kilometer woont, kan zijn bloed laten onderzoeken. Twee weken na de bloedafname krijgen ze hun resultaten opgestuurd per brief.

In de zomer van 2025 worden de volledige onderzoeksresultaten gepubliceerd. Ook de verbanden tussen de PFAS-waarden van moeders en kinderen worden in de studie onderzocht. De eerste vijfhonderd deelnemers kunnen vrijwillig zowel een klassieke bloedafname als een bloedafname via een vingerprikje laten doen. Als de vingerprik net zo goed is, wordt die methode gebruikt voor kinderen onder de 12 jaar.

Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin Hilde Crevits (CD&V) kwam zelf kijken in Zwijndrecht hoe de eerste dag verliep. “Hoe meer deelnemers er zijn, hoe representatiever de studie, dus ik hoop dat veel mensen zich inschrijven. Er zijn ondertussen negenduizend afspraken gemaakt, maar we kunnen tot 75.000 bloedafnames gaan. Eerst wilden we ons alleen richten tot Linkeroever, maar door de straal uit te breiden tot vijf kilometer komt ook een deel van de inwoners van rechteroever in aanmerking. We bekijken nog of we kunnen uitbreiden met mensen die lang in de buurt van 3M gewoond hebben, maar ondertussen verhuisd zijn.”

Benny Dirinck (62) en zijn vrouw Kristl Caels (58) zijn vooral benieuwd naar de verschillen in hun resultaten. “Mijn man heeft altijd in Zwijndrecht gewoond, maar ik niet, dus ben ik nieuwsgierig wat dat betekent voor de PFAS-waarden”, zegt Kristl. Haar man maakt zich niet al te veel zorgen. “Mijn vader is in de negentig geworden en mijn moeder is 90 jaar. Ze hebben altijd groenten uit de moestuin gegeten en eieren van hun eigen kippen, maar ze hebben nergens last van. Maar ik vind het wel belangrijk dat er duidelijkheid komt over de situatie, daarom werk ik aan deze studie mee.” Gilberte Van Britsom (66) is wel bezorgd over de uitslag. “Ik hoop dat de waarheid bovenkomt.”

Pizzadozen en Tefalpannen

Wat gebeurt er als de buurtbewoners zorgwekkende PFAS-waarden in hun bloed hebben? “Dan zullen we zeker bekijken op welke manier de blootstelling aan PFAS ingeperkt kan worden”, vertelt Ilona Gabaret, die het onderzoek coördineert. “Houden ze zich al aan de adviezen? En welke andere bronnen van PFAS zijn er in hun omgeving? Denk aan kapotte Tefalpannen, die doe je beter weg. Ook in waterafstotende kledij, pizzadozen met een waterafstotende laag of smeermiddelen voor zadels, instrumenten en fietsen kan PFAS zitten.”

Annick Schaependonck houdt wel rekening met alarmerende resultaten, omwille van de waarden die eerder al bij haar jongste zoon werden gemeten. “Ik overweeg zeker ook gerechtelijke stappen tegen 3M, na het precedent van het koppel uit Zwijndrecht dat gelijk kreeg van de vrederechter. Ik ben heel bezorgd, ook omdat ik vrees dat de schade niet terug te schroeven is. En ik ben boos over het feit dat ze er wel als de kippen bij waren om een bodemattest af te geven waarin staat dat de grond vergiftigd is. Ik houd er rekening mee dat 3M het onderzoek zal proberen te rekken, maar als buurtbewoners zullen we aandacht blijven vragen voor deze situatie. We verkeren toch in onzekerheid.”

Aanmelden om deel te nemen aan de studie kan nog tot 1 juli via Vlaanderen.be/PFAS-bloedonderzoek