‘In wat voor wereld leven we als werknemers aan de kant geschoven worden voor jobstudenten?’: ‘Delhaize-manifestatie’ lokt 18.000 mensen

“In wat voor wereld leven we als werknemers aan de kant geschoven worden voor jobstudenten?” Twee dagen na de Pride geven de rode en groene jassen van vakbondslieden andermaal kleur aan de straten van Brussel, al is de sfeer heel wat grimmiger dan tijdens de eerdere optocht. Helemaal vooraan in de stoet sjouwen twee medewerkers van Delhaize met een doodskist waarop het woord ‘stakingsrecht’ gekleefd is. Hun collega’s uit andere vestigingen van de supermarktketen lopen mee voorop en staan in het middelpunt van de belangstelling.

Sinds de bedrijfstop begin maart aankondigde 128 winkels die nu nog in eigen beheer zijn te willen verkopen aan zelfstandige uitbaters, is er een grootschalig sociaal conflict aan de gang. Werknemers vrezen dat overnemers hen nooit dezelfde arbeidsvoorwaarden kunnen bieden, vakbonden menen dan weer dat het verzelfstandigingsmodel zal overslaan naar andere sectoren.

“Nous sommes tous delhaiziens”, scanderen betogers wanneer de betoging vertrekt. Een solidaire slogan die vlot van de tong rolt, maar voor vijftiger Pascale is het meer dan dat. “Delhaize was lang mijn leven”, vertelt ze. 35 jaar geleden zette ze haar opleiding op de middelbare school stop omdat het bedrijf haar een contract met interessante voorwaarden aanbood. Decennialang vulde ze met de glimlach de rekken aan en bemande ze de kassa in een filiaal in Berchem, nu voelt ze zich verraden.

“We hebben Delhaize grootgemaakt en nu worden we gedumpt.” In de retailsector menen bedrijfsleiders dat het model met zelfstandige winkels de toekomst is. De grotere flexibiliteit en lagere loonkosten zouden nodig zijn om in een competitieve markt aantrekkelijk te blijven, zeker nu er steeds meer (internationale) webwinkels zijn. Voor Pascale voelt het echter alsof zij en haar collega’s geofferd worden voor meer winst. Onrechtvaardig, vindt ze. Zeker omdat de lonen in de sector gemiddeld al 30 procent lager liggen dan het nationale gemiddelde.

De medewerkers in de ketens die Delhaize in eigen beheer heeft, zijn doorgaans ouder dan in de zelfstandige winkels. Pascale wil na de zomer haar diploma secundair onderwijs alsnog behalen en zich omscholen tot zorgmedewerker, maar niet iedereen kan die flexibiliteit zomaar aan de dag leggen.

“Ik ben te jong om op pensioen te gaan, maar te oud om vlot ergens anders aan de slag te kunnen”, vertelt Danielle (60), medewerker van het Delhaize-filiaal in het Anderlechtse winkelcentrum Westland. De zaak bleef zeven weken lang gesloten, maar sinds kort is de vrouw weer aan de slag. “Deurwaarders en politie doorbraken de staking, dus we konden niet anders. Sindsdien leggen we om 11 uur soms wel al het werk neer. Het bedrijf pest ons en wij pesten terug. Want ze spuwen ons in het gezicht.”

Danielle is lang niet de enige Delhaize-medewerker die zich ergert aan de manier waarop de bedrijfstop met stakers omgaat. Verschillende filialen die hun deuren gesloten wilden houden, kregen de voorbije weken deurwaarders over de vloer. In Gent werden daarbij enkele actievoerders opgepakt toen ze bij de blokkade weigerden hun identiteitskaart aan de politie te tonen. “Als Delhaize de vakbonden kan omzeilen, zullen andere werkgevers dat ook proberen”, zegt Fatiha Dahmani, vakbondsverantwoordelijke bij ACV Puls, vanop een wagen die de betoging leidt. Ze hielp mee met de organisatie van de optocht en krijgt erkenning van de Delhaize-medewerkers. Eind april ging op Facebook een video viraal waarin zij zelfverzekerd reageerde toen ordediensten haar actie aan de ingang van een Delhaize-winkel wilden onderbreken. “Ik ben bezorgd dat het vaker zal voorkomen, daarom moeten we creatief zijn.”

De manifestatie bestaat maandag lang niet alleen uit vakbondslieden of medewerkers van de supermarktketen. Meerdere aanwezigen uit andere sectoren vertellen dat zij eveneens vrezen voor een afbraak van hun sociale rechten. Gert Govaerts (50), bewakingsagent in het Antwerpse Modemuseum, hekelt de afbouw van de openbare dienstverlening. Vlak bij een podium waarop PVDA-voorzitter Raoul Hedebouw het publiek opjut, vertelt hij dat steeds minder mensen bij de stadsdienst steeds meer werk moeten leveren. “Schoonmaak en bewaking worden ook vaker uitbesteed aan private partners, maar daar zijn de arbeidsvoorwaarden natuurlijk anders.” Hij wil tijdens de betoging zijn solidariteit met de Delhaize-medewerkers tonen, maar ook waarschuwen dat slechtere arbeidsvoorwaarden de kwaliteit van de openbare dienstverlening beïnvloeden.

De betoging zelf had ten slotte ook een impact op de werking van publieke diensten. Bij De Lijn kon slechts 55 procent van de ritten doorgaan zoals gepland en bij de Brusselse vervoersmaatschappij was de hinder nog groter. Slechts een kwart van de metro’s en een vijfde van de bussen reden maandag uit. De impact op de dienstregeling van de NMBS bleef beperkt omdat de actievoerders zelf op treinen rekenden om op de betoging te geraken. Daarnaast waren er in verschillende steden problemen met de crèches en de vuilnisophaling.

Pascale en Danielle wilden liever niet met hun achternaam in de krant.