Wat is er gebeurd?

Maandagochtend is een aanval begonnen op de Russische regio Belgorod, vlak over de Oekraïense grens.

Er is nog veel onduidelijkheid over wat er precies aan de hand is. Volgens de gouverneur van de regio, Vjatsjeslav Gladkov, wordt het gebied sinds 9 uur lokale tijd onder vuur genomen. De gemeente Grajvoron is aangevallen, en de dorpen Antonovka, Kozinka, Gora-Podol werden getroffen door artillerie of granaatscherven, meldde hij. In het dorp Zamostye raakte een projectiel een kleuterschool, die in brand vloog. In totaal zouden minstens acht mensen gewond zijn geraakt.

Zeker drie huizen en een administratief gebouw werden beschadigd, aldus de gouverneur. Volgens het Telegram-kanaal ‘Open Belgorod’ werden de elektriciteits- en watertoevoer naar meerdere dorpen afgesneden.

Beelden op sociale media tonen hoe gevechtsvoertuigen een grenspost in Grajvoron aanvielen. Er zijn ook slachtoffers te zien, onder wie een Russische officier die met zijn gezicht in een plas bloed ligt naast Russische paspoorten op de vloer. Op andere ongeverifieerde beelden zouden gevangengenomen Russische militairen en hun identiteitsdocumenten te zien zijn.

Terwijl Rusland de aanvallende milities probeert terug te dringen, lijken die voorlopig stand te houden in de regio. De situatie blijft “extreem gespannen”, verklaarde gouverneur Gladkov.

Volgens onbevestigde berichten in de nacht van maandag op dinsdag werden gebouwen van de federale veiligheidsdienst FSB en het ministerie van Binnenlandse Zaken of de politie getroffen in de stad Belgorod, de hoofdstad van de regio en dieper het land in. Een drone zou explosieven gedropt hebben en er zou rook gezien zijn.

Waar vonden de aanvallen plaats?

Belgorod is een Russische regio, vlak over de noordoostelijke grens van Oekraïne, nabij Charkov en Soemy. De aanvallen die bevestigd zijn door de gouverneur gebeurden in meerdere kleine grensgemeenten, maar er zijn ook onbevestigde explosies in de hoofdstad van de regio, de gelijknamige stad Belgorod.

Wie zit er achter de aanvallen?

Twee Russische milities hebben de aanvallen opgeëist: het Russische Vrijwilligerskorps (RVK) en het Vrijheid voor Rusland Legioen, die zich beide tegen president Vladimir Poetin hebben gekeerd en vanuit Oekraïne meevechten aan Oekraïense zijde. Het RVK, dat vorige zomer werd opgericht door de neonazistische voetbalhooligan Denis Kapoestin, kondigde op 17 mei aan dat het zijn krachten bundelde met het Vrijheid voor Rusland Legioen, geleid door Russisch oppositielid Ilya Ponomarev.

Het RVK verklaart nu dat het “bezette Russische gebieden wil bevrijden van het Kremlin”. Het Vrijheid voor Rusland Legioen beweert op Twitter dat het het dorp Kozinka al “volledig bevrijd” heeft en verder gaat. “Rusland zal vrij zijn!” Het Legioen roept de inwoners van Belgorod op om zich niet te verzetten en niet bang te zijn: “Wij zijn niet uw vijanden. In tegenstelling tot de zombies van Poetin raken we geen burgers aan.” In een andere video benadrukt het Legioen: “Wij zijn Russen, net als jullie. Wij zijn mensen, net als jullie. We willen dat onze kinderen in vrede opgroeien. Het is tijd om een einde te maken aan de dictatuur van het Kremlin.”

Oekraïne wijst eveneens naar de twee Russische milities. Het land “kijkt met belangstelling” naar de gebeurtenissen in Belgorod, “maar heeft er niets mee te maken”, tweette Oekraïens presidentieel adviseur Mikhailo Podoljak. “Zoals u weet, worden in elke Russische militaire winkel tanks verkocht en bestaan ondergrondse guerrillagroepen uit Russische burgers.” Ook een adviseur van de Oekraïense defensieminister, Joerik Sak, zei dat “Russische burgers die de acties van hun terroristische regime beu zijn” achter de aanvallen zitten.

Volgens Andrij Joesov, een woordvoerder van de Oekraïense inlichtingendienst, werd de aanval in de gemeente Grajvoron evenwel uitgevoerd door groepen Russen die “deel uitmaken van de defensie- en veiligheidstroepen” in Oekraïne, maar de grens overstaken en als “onafhankelijke entiteiten” opereren in Rusland. Joesov zegt dat het land alle verzetsacties van Russische opposanten tegen “Poetins criminele regime” toejuicht. Volgens hem kan door de operatie een “veiligheidszone” ontstaan aan de grens die de Oekraïense burgers beschermt tegen Russische aanvallen.

Rusland wijst Oekraïne aan als verantwoordelijke. Volgens gouverneur Gladkov van Belgorod stak een “sabotage- en verkenningsgroep” van het Oekraïense leger de grens over naar Russisch grondgebied. Kremlin-woordvoerder Dmitri Peskov noemt de aanvallen een poging van Oekraïne om de aandacht af te leiden van hun nederlaag in Bachmoet.

Hoe reageert Rusland?

Rusland lijkt de situatie zeer ernstig te nemen. President Vladimir Poetin werd op de hoogte gebracht en er is een antiterreuroperatie opgestart om de aanvallers terug te dringen. Volgens gouverneur Gladkov “nemen de strijdkrachten van de Russische Federatie samen met de grenswacht, de nationale garde en de veiligheidsdienst FSB de nodige maatregelen om de vijand uit te schakelen”. Geverifieerde beelden op sociale media toonden een Russische Mi-8-helikopter, die vuurpijlen afstak om raketten af te leiden, boven de gemeente Kozinka.

De gouverneur van Belgorod activeerde ook een terreuralarm om de veiligheid van de burgers in de regio te vrijwaren. De antiterreurregeling laat toe om personen te controleren en hun bewegingsvrijheid en communicatiemogelijkheden in te perken door bijvoorbeeld de mobiele netwerken of internettoegang te blokkeren. Fabrieken die explosieven, radioactieve, chemische of biologische gevaarlijke goederen produceren, kunnen ook gesloten worden. Volgens Oekraïense inlichtingenbronnen werd een opslagplaats met nucleaire munitie in de buurt van Grajvoron met spoed leeggemaakt.

Inwoners worden geëvacueerd, met de hulp van de politie en het ministerie voor Noodsituaties. Volgens de gouverneur gaan de autoriteiten van deur tot deur in de grensgemeenten en Grajvoron. “De meeste inwoners hebben het gebied verlaten” met hun eigen voertuigen of bussen, klinkt het.

Jevgeni Prigozjin, de leider van het Russische huurlingenleger Wagner Group, hekelt dat de reactie van het leger volgens hem te laat kwam. “Het land is in oorlog en dus hoort het leger en niet de grenspatrouille onze grenzen te beschermen. Ons leger was nu nergens te bespeuren. Het is de taak van onze militaire leiders om onze grenzen te versterken, maar dat laten ze compleet na. Ze zeggen nu wel dat het leger te hulp is geschoten, maar dat is niets meer dan een slechte pr-stunt.”

Zijn deze aanvallen uitzonderlijk?

Het is niet voor het eerst dat de oorlog in Oekraïne de grens oversteekt naar Rusland. Zo eiste het extreemrechtse Russische Vrijwilligerskorps (RVK) in maart nog meerdere aanvallen op in de Russische regio Brjansk, meer naar het noordwesten. Toch zijn er volgens War Translated, dat rapporten over de oorlog in Oekraïne publiceert en vertaalt, belangrijke verschillen, zoals de schaal. Nooit eerder was een aanval op Russisch grondgebied volgens War Translated ondersteund door zoveel gevechtsvoertuigen en zware artillerie als nu. Het zou ook de eerste keer zijn dat milities, minstens tijdelijk, standhouden.

Het gonsde in de regio al langer van de geruchten dat Oekraïne de grens zou oversteken om Belgorod in te nemen.