Vader vermoorde Julie Van Espen (23): “Vandaag sta ik tegen mijn principes in de schijnwerpers, dat is nodig”

Alsof hij het iedere dag doet, geen tikkeltje nervositeit in zijn stem. In de verste verte geen traan te bespeuren. Hij start zelfs met een grapje: “Dit is het juiste knopje van de microfoon zeker. Lang geleden dat ik nog eens voor een halfrond stond”. Als er één emotie is die we in de stem van Erik Van Espen herkennen, is het woede. Woede die hij perfect weet te kanaliseren in een engagement voor de strijd tegen seksueel geweld. “Soms vragen vrienden en famillie of er nog boosheid is. Ik verzeker u, die is er nog altijd. We zijn nog altijd bijzonder boos, omdat er in nasleep van de moord op Julie niemand binnen de magistratuur verantwoordelijkheid nam. We kregen nauwelijks ondersteuning vanuit Justitie”, trekt vader-Van Espen vastberaden van leer.

Toen Julie Van Espen (23) op 4 mei 2019 werd verkracht en vermoord, was Koen Geens (CD&V) minister van Justitie. In de nasleep toen steeds duidelijker werd hoe Justitie regelrecht blunderde, klonk binnen oppositie én meerderheid ongeloof over hoe dit zo fout liep. Julie werd verkracht en vermoord door Steve Bakelmans (41). Bakelmans was al twee keer veroordeeld voor verkrachting, maar op de dag van de feiten een vrij man omdat Justitie het dossier niet als prioritair zag. Toen de familie-Van Espen in 2020 in een eerste open brief hekelden dat er dringend een Comité J moest worden opgericht - een controleorgaan voor Justitie -, klonk het bij toenmalig minister-Geens (CD&V) dat hiervoor handen vol geld nodig waren. Het Comité kwam er niet. In die zin voelt Van Espens betoog als een lange sneer aan Geens.

Al hoeft dat niet noodzakelijk zo te zijn. Geens is het enige vaste CD&V-lid van de commissie Justitie. Bij binnenkomst richt hij zich meteen tot Van Espen. Ze begroeten elkaar hartelijk. Er is geen rumoer. Het lijkt erop dat het niet de eerste keer is dat beide elkaar spreken. Maar wanneer het betoog van Van Espen aan forsheid wint, weet Geens zich geen houding te geven. Diep fronsend hoort hij aan, met groot respect voor de man en een zekere hulpeloosheid in zijn blik. Met de hand voor de mond en zelfs even kort afgeleid door zijn smartphone. Geens wil niet antwoorden op de vraag hoe hij vier jaar later terugkijkt op de affaire. “Erik Van Espen is een geweldige mens, dat is het enige wat ik ga zeggen. Schrijf dat maar op”, klinkt het kordaat.

Het Comité J kwam er niet, net daarom richt Van Espen zich nu tot het tuchtrecht, dat volgens hem grondig herbekeken moet worden. Via het tuchtrecht kan u zich als burger wenden tot de magistratuur en klacht indienen bij fouten. “Het tuchtrecht loopt voor geen meter”, zegt hij. “Er zijn amper tuchtzaken en al zeker niet voor wat Justitie graag ‘disfuncties’ noemt, maar wat we beter benoemen als ‘grove nalatigheden’. We willen een minimumperiode van 12 maanden waarin u klacht kan indienen, in plaats van de huidige zes.” Daarnaast pleitte Van Espen opnieuw voor de verplichte opvolging van daders van seksueel geweld tijdens en na hun straf. “We moeten absoluut vermijden dat daders gewoon hun straf uitdoen en terug in de samenleving stappen”, klonk het. “Van sommige daders moeten we ook gewoon durven zeggen dat ze onhandelbaar zijn.”

Van Espen benadrukte dat er ondanks alles, ook verbetering te zien valt binnen Justitie. De uitrol van de zorgcentra voor seksueel geweld noemde hij een “topprestatie”. Dat er wordt ingezet op opleidingen rond zedendelinquentie, stemde hem dan weer tevreden. Van Espen kwam op uitnodiging van federale oppositiepartij N-VA spreken in de Commissie. Des te bizarder was dan ook hoe N-VA-commissievoorzitter Kristien Van Vaerenbergh na de slechts tien minuten durende toelichting, besloot over te gaan tot het bespreken van de agendapunten van de volgende Commissie. “We gaan hiermee aan de slag in een verdere sessie”, klonk het. Geen enkel woord van uitleg door leden van de meerderheid, geen enkele vraag van de oppositie.

In de wandelgangen reageerde Kamerlid Christoph D’Haese (N-VA) nog: “Het moeten niet altijd hoogoplopende debatten of ronkende woorden zijn, het belangrijkste is dat we dit omzetten in daden. Het signaal is dubbel: dat er eindelijk werk wordt gemaakt van de herziening van het tuchtrecht en dat het tijd wordt voor excuses vanuit de magistratuur.” Van Espen zelf haastte zich na zijn speech naar de uitgang. Bij het naar buiten gaan vragen we nog of dit nu was wat hij van vandaag verwachtte: “Ik ben hier om de zaken in te leiden, het is aan de beleidsmakers om de rest te doen. Het is tegen de principes van de familie om in de schijnwerpers te staan, maar vandaag doe ik dat toch, omdat het nodig is.”