Verharding in Vlaanderen lijkt te stabiliseren na jaren van toename
Na een jarenlange toename lijkt de totale verharde oppervlakte in Vlaanderen niet meer toe te nemen. Dat blijkt uit cijfers van het Vlaams departement Omgeving. Tussen 2013 en 2020 nam de verharde oppervlakte toe van 14,2 procent naar 15,3 procent, een toename met bijna 15.000 hectare. Tussen 2020 en 2021 is de totale verharde oppervlakte stabiel gebleven. Mogelijk heeft de coronapandemie daar iets mee te maken.
Vlaanderen is één van de meest verharde gebieden van Europa. Door die verharding kan er minder neerslag in de bodem dringen en loopt Vlaanderen een groter risico op wateroverlast.
De totale verharde oppervlakte in Vlaanderen stijgt al jaren. In 2013 was 14,2 procent van de oppervlakte, omgerekend 192.570 hectare, verhard. In 2020 was dat gestegen naar 15,3 procent of 207.780 hectare, een extra verharding dus van 14.830 ha.
Een verklaring voor die stabilisatie is niet onderzocht, zegt woordvoerster Ann Heylens van het departement Omgeving. Een mogelijke oorzaak is de coronacrisis. En er wordt ook werk gemaakt van ontharding. De cijfers tonen in elk geval dat er tussen 2020 en 2021 minder nieuwe verharding is bijgekomen in Vlaanderen (minder nieuwe gebouwen, wegen, terrassen, parkeerplaatsen...).
Tegelijk wordt er jaar na jaar ook oppervlakte onthard in Vlaanderen. Uit de cijfers blijkt dat er in 2021 zelfs meer oppervlakte onthard is dan verhard. Dat was trouwens ook zo in 2017. In dat jaar is de totale verharde oppervlakte zelfs licht gedaald, van 14,6 naar 14,5 procent.
Kentering ingezet?
Het departement Omgeving toont ook al voorlopige cijfers van 2022. Daaruit is af te leiden dat de totale oppervlakte verharding in Vlaanderen zelfs licht is gedaald, van 15,3 procent in 2021 naar 15,1 procent in 2022. Ofwel van 207.400 hectare naar 205.900 ha.
Het departement benadrukt wel dat er pas over één jaar definitieve cijfers zijn. "De toekomst zal dus moeten uitwijzen of de lichte daling die zich hier aftekent, bevestigd wordt en of deze tendens zich zal verder zetten", zegt Heylens.
"We kunnen nu nog niet inschatten of het om een duurzame evolutie gaat. Ook in 2017 was er bijvoorbeeld in knik in de cijfers, om nadien weer te stijgen."
Ook professor waterbouwkunde Patrick Willems (KU Leuven) is terughoudend. "Het zou mij sterk verbazen als er nu al een daling is van de verharding in Vlaanderen. De doelstelling tegen 2040 is om elk jaar netto minder oppervlakte te verharden. Om af te remmen, dus nog niet om te dalen. Er zitten ook relatief grote foutenmarges op die cijfers. Maar mocht het inderdaad kloppen dat er al een daling is, dan zouden we een gat in de lucht springen."
Mocht het kloppen, springen we een gat in de lucht, maar het zou mij sterk verbazen
Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) is alvast tevreden dat er meer aandacht is voor verharding en ontharding. "Een goede zaak dat in heel Vlaanderen het besef groeit dat extra verharding niet altijd nodig is en ontharding vaak mogelijk is. Maar toch is de weg nog lang”, zegt Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir.
Er worden nog heel wat vergunningen afgeleverd door lokale besturen voor extra verharding. Met verschillende beleidsinitiatieven gaan we dit tegen. Zo heb je geen vergunning meer nodig om te ontharden en investeren we ongezien veel in ontharding via de Blue Deal. Lokale besturen mogen netto geen extra harde bestemmingen realiseren via uitvoeringsplannen én hopelijk keurt het parlement ook spoedig onze bescherming van 12.000 ha woonreservegebieden goed”.
Het Vlaams Parlement stemt morgen over het decreet bescherming woonuitbreidingsgebieden van Demir. Dat moet meer dan 10.000 hectare woonreservegebieden in Vlaanderen beschermen tegen ondoordachte aansnijding van de open ruimte. Indien het decreet goedgekeurd wordt, gaat het om de grootste decretale bescherming van de open ruimte ooit en een stevige boost voor de bouwshift en het voorkomen van extra verharding.